+ All Categories
Home > Documents > Nicolae Iorga - Ucraina Moldoveneasca - 1913

Nicolae Iorga - Ucraina Moldoveneasca - 1913

Date post: 05-Apr-2018
Category:
Upload: daciandumitrescu
View: 272 times
Download: 16 times
Share this document with a friend

of 19

Transcript
  • 8/2/2019 Nicolae Iorga - Ucraina Moldoveneasca - 1913

    1/19

    A N A L E L E A . R . T O M . X X X V . - - M E M . S E C T . I S T O R I C E . N o . 1 2 .

    A C A D E M I A R O M A N A

    U C R A I N A M O L D O V E N E A S C AD E

    N . I O R G AM E M B R I I A L A C A D E M I E I R O M A N I ? .

    C U 1 F A C S I M I L E .

    E X T R A S D I NA N A L E L E A C A D E M I E I R O M A N ES e r i a 1 1 . T o m . X X X V .M E M O R I I L E S E C T I U N I I I S T O R I C E .

    B U C U R E S T IL I B R A R I I L E S O C E C & C o m p . i C . S F E T E AL E I P Z I G V I E N A

    O T T O H A R R A S S O W I T Z . G E R O L D & C O M P .1 9 1 3 .

    P r e t u l 3 0 b a n i .3 4 . 0 0 8

    .

    I

    ,. . . ., . . .

    . .

    . ._ '

    .

    . . .

    1 ,\. .

    . .

    . , i. ,. .

    A

    . .' - - - - : - ' ' ' O < _ - - < . > t > . . - - - - - -

    ., .

    . ,,

    v

    . . .

    A

    _

  • 8/2/2019 Nicolae Iorga - Ucraina Moldoveneasca - 1913

    2/19

    i n a t e l e " S c i A t l i A c a d e m i c e R o m a n e . S e r i a 1 :/ T o t m - i = " 1 1 1 . S e s i u n i l e a n i l o r 1 8 6 7 - 1 8 7 8 .A n a l R o m n e . S e r i a I I :T o m . I X . D e s b a t e r i l e s i m e m o r i i l e A c a d e m i e i i n 1 8 7 9 - 1 8 8 8 .I n d i c e a l f a b e t i e a l v o l u m e l o r d i n A n a l e p e n t r u 1 8 7 8 - 1 8 8 8 2T o m . X I X X . D e s b a t e r i l e s i m e m o r i i l e A c a d e m i e i i n 1 8 8 8 - 1 8 9 8 .I n d i c e a l f a b e t i c a l v o l u m e l o r d i n A n a l e p e n t r u 1 8 8 8 - 1 8 9 8 2T o m . X X I . D e s b a t e r i l e A c a d e m i e i i n 1 8 9 8 - 9 ., X X I . M e m o r i i l e S e c t i u n i i I s t o r i c e 6 ., X X I I D e s b a t e r i l e A c a d e m i e i i n 1 8 9 9 - 1 9 0 0 6 .X X I I . - - M e m o r i i l e S e c t i u n i i I s t o r i c e 3 . - -X X I I I D e s b a t e r i l e A c a d e m i e i i n 1 9 0 0 - 1 9 0 1 5 ., X X / / / . M e m o r i i l e S e c t i u n i i I s t o r i c e 4X X I V D e s b a t e r i l e A c a d e m i e i i n 1 9 0 1 - 2 6 .X X I V . M e m o r i i l e S e c t i u n i i I s t o r i c e 3, X X V . D e s b a t e r i l e A c a d e m i e i i n 1 9 0 2 - 3 5 , 5 0, X X V I . D e s b a t e r i l e A c a d e m i e i i n 1 9 0 3 4 5 .X X V / . M e m o r i i l e S e c t i u n i i I s t o r i c e . . . . . . . . , ., X X V / / . D e s b a t e r i l e A c a d e m i e i i n 1 9 0 4 - 5 8 .. X X V I I . M e m o r i i l e S e c t i u n i i I s t o r i c e 4 .X X V I I L D e s b a t e r i l e A c a d e m i e i i n 1 9 0 5 6 5X X V I I I M e m o r i i t e S e c t i u n i i I s t o r i c e 6

    D X X I X . D e s b a t e r i l e A c a d e m i e i i n 1 9 0 6 - 7 6, X X I X . M e m o r i i l e S e c t i u n i i I s t o r i c e 8 .C r o n i c a V a s c a n i l o r ( J u d e t u l S u c e a v a ) , d e R a d u R o s e t t i 1 , 5 0D e s p r e o r i g i n e a s i t r a n s f o r m a r i l e c l a s e i s t a p a n i t o a r e d i n M o l d o v a , ,d e R a d u R o s e t t i . . . . .. . . . . . . . . . . . . . .U n b o i e r o l t e a n l a K a r l s b a d i n 1 7 9 6 - 1 7 9 7 : c a l a t o r i a l u i B a r b ut i r b e i i n a p u s , d e N . I o r g a , 2 0C o n g r e s u l p e n t r u P r o p r i e t a t e a l i t e r a r a s i a r t i s t i c a , d e A . D .X e n o p o l , 2 0C a t e v a f a r a m e d i n c o r e s p o n d e n t a l u i A l e x a n d r u V o i l a G h i c a , D o m ns i C a i m a c a m a l T e r i i - R o r n a n e s t i , d e N . I o r g a , 2 0C o n g r e s u l s o c i o l o g i c d i n L o n d r a s i o r g a n i z a r e a m i l i t a r a a s c o a l e l o ri n R o m a n i a , d e A . D . X e n o p o l , 3 0D e s p r e c e n s u r e i n M o l d o v a . I . I n f i i n t a r e a c e n s u r i i d e g u v e r n u lp r o v i z o r r u s s i f u n c t i o n a r e a e i s u b a c e l r e g i m , 1 8 2 8 - 1 8 3 4 , d eR a d u R o s e t t i , 4 0

    I I . C e n s u r a s u b M i h a i u S t u r d z a , 1 8 3 4 - 1 8 4 9 , d e R a d u R o s e t t i 1 , 5 0I I I . C e n s u r a c a r t i l o r e v r e e s t i i n M o l d o v a s u b d o m n i i l e r e g u l a -m e n t a r e , d e R a d u R o s e t t i . , 6 0N e c o n s t i u t u l i n i s t o r i e , d e A . D . X e n o p o l , 3 0E v o l u t i a i n i s t o r i e , d e A . D . X e n o p o l , 3 0T r a d i t i a i s t o r i c a i n c h e s t i u n e a o r i g i n i l o r r o m a n e , d e D i m i t r e O n c i u l . , 2 0D o n a Z a m f i r e , d o m n i t e r o m a n e d i n s e c o l u l X V I , t r e c u t e i n T r a n -s i l v a n i a , d e J o a n B o g a r t .C a t e v a o s b e r v a t i u n i a s u p r a i n d a t o r i r i l o r m i l i t a r e a l e C n e j i l o r s ib o i e r i l o r m o l d o v e n i i n s e c o l i i X I V s i X V , d e I . B o g d a n . . .3 0C o n t r i b u t i i l a i s t o r i a M o l d o v e i i n t r e a n i i 1 4 4 8 - 1 4 5 8 , d e I . B o g d a n . , 3 0E v a n g h e l i i l e d e l a H o m o r s i V o r o n e t d i n 1 4 7 3 s i 1 5 5 0 , d e I . B o g d a n 1 .. X X X . D e s b a t e r i l e A c a d e m i e i i n 1 9 0 7 - 8 - - 5 ., X X X . M e m o r i i l e S e c t i u n i i I s t o r i c e - . . . . . 6 .D e s p r e c e n s u r a i n M o l d o v a . I V . C e n s u r a s u b G r i g o r i e G h i c a s i d e s -f i i n t a r e a e i , d e R a d u R o s e t t i 1 .C e t a t e a N e a m t u l u i d e l a p o d u l D a m b o v i t e i i n M u s c e l , d e I . P u s c a r i u . , 2 0N o t i t a d e s p r e m o n e t e l e l u i P e t r u M u s a t , d e N i c o l a e D o c a n . . . 1 .L u p t a i n t r e D r i i c u l e s t i s i D a n e s t i , d e A . D . X e n o p o l 1C o n t r i b u t i u n i l a s t u d i u l c r o n i c e l o r m o l d o v e n e ( N i c o l a e C o s t i n ,T u d o s i e D u b d u , V a s i l e D a m i a n ) , d e C o n s t . G i u r e s c u , 4 0I n s c r i p t i i l e d e l a C e t a t e a - A l b a s i s t a p a n i r e a M o l d o v e i a s u p r a e i ,d e I . B o g d a n 1 .D o c u r n e n t u l R a z e n i l o r d i n 1 4 8 4 s i ' o r g a n i z a r e a a r m a t e i m o l d o v e n ei n s e c . X V , d e I . B o g d a n 1 .I n d i e e a l l a b e t i c a l v o l u m e l o r d i n A n a l e p e n t r u 1 8 9 8 - 1 9 0 8 2 .T o m . X X X I . D e s b a t e r i l e A c a d e m i e i i n 1 9 0 8 - 9 5 .. X X X L M e m o r i i l e S e c t i u n i i I s t o r i c e . . . . . . . . . 1 0 .P a t r u z e c i s i d o i d e a n i d e d o m n i e a R e g e l u i C a r o l I , d e D . S t u r d z a . , 2 0U n p r o c e s d e s a c r i l e g i u l a 1 8 3 6 i n M o l d o v a , d e R a d u R o s e t t i . . , 5 0L e t o p i s e t u l l u i A z a r i e d e I . B o g d a n 1 , 6 0C u m s e c a u t a u m o s i i l e i n M o l d o v a l a i n c e p u t u l v e a c u l u i X I X .C o n d i c a d e r f i f u e a l a a H a t m a n u l u i R a d u c a n u R o s e t c u v e c h i l i il u i p e a n i i 1 7 9 8 1 8 1 2 , d e R a d u R o s e t t i 1 , 5 0

    .

    . .

    . .. . . . ._ .L . . B . .

    5 ..

    %.-

    -. 5 .

    . -,, 7 0

    '

    .

    .

    , 3 0

    .

    , .,

    .

    . . .. .. .

    .

    .

    .

    . . ... . ... . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . .. . .. . .. .

    . . . .. . . . .

    . . ... . . . . . . .. .. .. . . . . . . .

    . . . . .

    . . . . . .. . .

    . . . .

    . .. . . . . . . . .. ..

    . .. . . .. . . . . . . . . . . . . . . . .

    . . . . . .. .

    .

    . . . . ..

  • 8/2/2019 Nicolae Iorga - Ucraina Moldoveneasca - 1913

    3/19

  • 8/2/2019 Nicolae Iorga - Ucraina Moldoveneasca - 1913

    4/19

    2 N . I O R G A 3 4 8G h e o r g h e H m i l n i t c h i , a s a < < s t u p i d i a d o r m i t c u m e r a , i n t o v a r a s ip e P a s i i c a r i , i n 1 6 7 7 s i 1 6 7 8 , I n c e r c a r i i z b u t i r a l a s f a r s i t , d u p a

    m u l t e s i l i n t e i m a r i p i e r d e r i , s s m u l g a R u s i l o r d i n M o s c o v a , M u s -c a l i l o r c e I n a i n t a u s p r e A p u s , c e r a n d t o a t a t a r a p a n a l a N i s t r u ,c e t a t e a C e h r i n u l u i ( 1 ) . P r i n p a c e a d e l a A n d r u s o w ( 1 7 A u g u s t 1 6 7 8 )p o s e s i u n e a a c e s t u i p u n c t d e c e a m a i m a r e i n s e m n a t a t e e r a a s i g u r a tn o u l u i H a t m a n c n e a z r u s e s c , c a r e , c u a j u t o r u l T u r c i l o r i T a -t a r i l o r , l u r e p e d e i n s t a p a n i r e t o t l o c u l c e s e i n t i n d e i n t r e N i s t r uN i p r u . L u p t e l e u r m a r a I n s a m a i d e p a r t e i n t r e C a z a c i t u r c e s t iC a z a c i r u s e s t i ( a i l u i S a m u i l o v i c i ) , p a n a l a p a c e a d e f i n i t i v a , d e l aR a d z i n , l a 1 1 F e v r u a r i e 1 6 8 1 . S e c i u l r a m a s e R u s i l o r , c a i u n e l e p a l n c i c e s e t i n e a u d eC h i e v , d a r C e h r i n u l f u s i m a i d e p a r t e t u r c e s c . H a t m a n u l G h e o r g h en u m a i p u t e a s a l u p t e I n s a . P e c a n d a j u t a , p e T u r d s a I n t a r e a s c az i d U r i l e d e l a C h i z i l c h e r m a n s i T a m a n , S a r c u i c a p e t e n i a l u p t a t o r i l o rc a z a c i d i n e a l a l t a t a b r a , 1 1 r a n i g r e u i n t r ' o l u p t a ( 2 ) .C a r e p u t e a s f i e a c u m a o r g a n i z a r e a p o l i t i c a a p a m a n t u r i l o r s t a -p a n i t e d e d a n s u l c a o m a l I m p a r a t u l u i t u r c e s c , c a f r a t e d e a r m ea l T A t a r i l o r s i c a a j u t a t o r a l o s t i l o r m o l d o v e n e i m u n t e n e i m p o t r i v ac o n s a n g e n i l o r s a i d i n R A s a r i t , p r i n s i I n r a z a d e i n r a u r i r e a M o s c o -v e i p r o v o c a t o a r e ( 3 ) ?

    I n l u p t e l e p e n t r u U m a n i C e h r i n , R o m n i i d i n P r i n c i p a t e a v u s e r ao l a r g a p a r t e . D a c a , I n c a m p a n i a d i n 1 6 7 4 , D u m i t r a s c u C a n t a c u z i n o ,D o m n u l M o l d o v e i , a v i n u m a i s a r c i n a s a f a c a p o d u l p e s t e N i s t r ul a S o r o c a ( 4 ) , M u n t e n i i l u i D u c a V o d a l u p t a r a c o t l a c o t c u T u r c i iS u l t a n u l u i i c u a j u t a t o r i i l o ra t a r i . L a L e d i j n a ( L a d i s z y n ) , l aU m a n , e i s e i m p a r t a s i r a d e p r i m e j d i e i p r a d a ( 5 ) . I n s c r i s o r i l e l o rd i n 8 0 1 3 S e p t e m v r i e a m a n d o i D o m n i i d a u i n A r d e a l s t i r i d e s p r ec e l e I n t a m p l a t e ( 6 ) .( 1 ) E n g e l , 1 . c . , . p . 2 6 9 ; n o t a 3 .( 2 ) I b i d . , p . 2 7 4 . C r e d c a s a t r e b u e I n t e l e a s a s t i r e a . I n O e t o m v r i e 1 6 8 1 e H m i l n i c e n e o pe r a d u s l a P o a r t a ( H u r m u z a k i , S u p l . I I 3 , p . 1 4 2 . V . s i m a i d e p a r t e ) .( 3 ) P e n t r u t o a t e , v . s i G i r a p o l d i , B i l a n c i a h i s t o r i c o - p o l i t i c a d e l l ' I m p e r o o t t o m a n o , V e -n e t i a 1 6 8 6 , s i I o r g a , G e s c h i c h t e d e s o s m a n i s c h e n R e t c h e s , I V , p . 1 7 6 s i u r m .N i c o l a e C o s t i n , p . 1 3 .( 5 ) C o n s t a n t i n C a p i t a n u l , e d . l o r g a , p . 1 8 4 .( 6 ) T o r o k - M a g y a r k o r i A l l a m - O l o n c t n y t a r , V , p p . 2 6 1 - 2 , 2 6 4 - 5 . C f . S t u d i t f t d o c u m e n t s ,I X , p . 1 6 3 s i u r m .

    i

    s i

    ( i )

    c i

  • 8/2/2019 Nicolae Iorga - Ucraina Moldoveneasca - 1913

    5/19

    3 1 9 I I C R A I N A M O L D O V E N E A S C A . 3I n e x p e d i t i a , c a r e n u i z b u t i , a l u i I b r a h i m P a s o , S a i t a n ( 1 6 7 7 ) , c as i i n a c e e a a l u i C a r a - M u s t a f a , u n p r i e t e n a l u i S e r b a n C a n t a c u -

    z i n o ( 1 ) i u n s o t d e M o l d o v e a n c k a c e l c a r e e r a s p r i m e j d u e a s c ao s t i r i l e s t a p a n u l u i s a n s u p t z i d u r i l e V i e n e i , I m p o t r i v a C e h r i n u l u i ,l a 1 6 7 8 , a m a n d o i D o m n i i t r e b u i r a s a s e p u i e i n m i s c a r e c u ( ) s t i l el o r , p e c h i l d S u l t a n u l s e m u l t u m i a , s a s u p r a v e g h e z e . I n c e a d i n u r r n ac a m p a n i e D u c a V o d a i v e c i n u l s a u A n t o n i e R u s e t t r e c u r a N i s t r u lp e l a B e n d e r s i c e t e l e l o r p a t r u n s e r a j u t e c f a c i a s e d i u l i n c e p i r I n c a ,d i n z i v a - d e 1 1 / 2 1 I u n i e p a n & l a B u g . i p e a p a T i s m e n u l u i , d eL i n g & c e t a t e , p o d u r i l e f u r f c u t e d e a i n o 0 r i , i l o r l i s e d m a c i s a r -c i n a d e a i m p i e d e c a l a c a p a t u l a c e s t o t a a v a n t u l f u g i i T u r c o - T a t a r i l o r ,p e c a r i - i i z g o n i a u , s p r e a s c a l p & c e t a t e a , M u s c a l i i v e n i t i d e p e s t eN i p r u , d e p a r t e n u m a i t r e i c e a s u r i . E i s p r i j i n i r a d e s i g u r , i r n p r e u n c u c e i l a l t i , a t a c u r i l e C a z a c i l o r m o s c o v i t i a i l u i S a m u i l P o p o v i c iR a m a d a n o v s c h i i i n t r a r a l a u n l o c c u c e l e l a l t e o s t i i n C e h r i n ,c a r e G a z a n z i v a d e 1 8 / 2 8 A u g u s t ( 2 ) . R o m n i i l u c r a r a l a c l a r a -m a r e a z i d u r i l o r c e t a t i i c u c e r i t e , c a r e f u i n l t a t d i n n o u d e R u s id u p a p l e c a r e a l o r . S i e d o v e d i t c a D u c a V o d a , a a j u t a t l a i n j g h e -b a r e a i c o n d u c e r e a a c e l o r n e g o c i a t i i ( 3 ) , c a r i d u s e r a p e s t e c a t e v a ,J u n i , d u p a , o n o u e x p e d i t i e t u r c e a s c a , i n c u r a n d p a r s i t a , , l a p a c e ad e l a R a d z i n .

    A m a r a t a t a i u r e a e a d e l a l n c e p u t u l v e a c u l u i a l X V I I - l e a e x p a n -s i u n e a r o m a n e a s c a , s p r e N i s t r u e r a i n c r e s t e r e n e c o n t e n i t a , e a t o tm a i m u l l s e a s e a z a s i s e i n t a r e s c i n a c e a s t a p a r t e r a s a r i t e a n a , n e a -m u r i l e m a r i a l e b o i e r i m i i n o a s t r e . D e s e l e n e m u l t u m i r i i c h i a r r s -c o a l e a l e r a z e s i l o r d i n T i n u t u r i l e O r h e i u l u i i S o r o c a i , p a n & l a u l t i m am i s c a r e a l u i H a n c u , D u r a c i I l b a s e s c u l , i m p o t r i v a l u i D u c a V o d ai n s u s , a r a t a i e l e v i e a t a m a i p u t e r n i a s i m a i p l i n a d e c o n s t i i n t a , c es e i n t a i n i a d e l a o b u c a t a d e v r e m eo d a t a c u I n t i n d e r e a m a r i i p r o p r i e t a t i b o i e r e s t i , . o d a t a c u m a r i r e ar o l u l u i p o l i t i c s i m i l i t a r a l r a z e s i l o r d i n m i j l o c u l c o d r u l u i d e s p r eN i s t r u , i t a r g o v e t i i m o l d o v e n i d i n a c e s t e l o c u r i c a p t a u o m a i m a i *i n s e m n a t a t e . A n a r h i c u l s l a t c a z a c e s c , f a r a c e v a d i n a l c a t u i r e a u n e i

    ( 1 ) N i c o l a e C o s t i n , p . 1 7 .( 2 ) N i c o l a e C o s t i n , p p . 1 4 - 5 ; C o n s t a n t i n C i i p i t a n u l , p . 1 9 2 s i u r m . ; S t u d i i i d o c u -m e n t e , I X , p p . 1 7 7 - 8 s i p p . 1 6 5 - 7 ( s c r i s o a r e a l u i M i h a i u C a n t a c u z i n o ) .( 3 ) H u r m u z a k i , S u p t . I P , p p . 1 0 9 - 1 0 s i u r m . , n o . L y r a i u r m .

    a i c i .

    a

  • 8/2/2019 Nicolae Iorga - Ucraina Moldoveneasca - 1913

    6/19

    4 N . I O R G A 3 5 0t e r i o b i s n u i t e , n u p u t e a s d e i e i n a c e e a s m a s u r a c a P o I o n i a , d i nc a r e s e d e s f a c u s e p r i n r s v r a t i r e , o a c t i v i t a t e n e g u s t o r e a s c a l a N i s t r u :p o r n i r e a l u p t t o r i l o r l u i B o g d a n s i T i m u s H m i 1 n i o h i , t a r a n i r i d i c a t ii m p o t r i v a u n o r d o m n i d e p a r n a n t l a c o r n i i v a n i t o s i , a t i n s e s e d u s m a -n e s t e i p e a c e l o r a n d a r e v r e u , C a r c i u m a r , a r e n d a s d e m o s i e ,a r e n d a t o r d e v a d u r i i p o d u r i , p r i n c a r e s e i n f a t i s , c u a d a u s u l u r i ta l d e o s e b i r i i t o t a l e d e l e g e , a c e a s t a a p a s a t o a r e s t a p a n i r e . U n t i m pp e n t r u n e g u s t o r i i d e l a , n o i , R o m a n i s i G r e c i , a f o s t t o t r a g a z u l s a - s ii n t i n d a f a c e r i l e p e s t e N i s t r u i s c o l o n i z e z e t a r g u s o a r e l e a s e z a t el a t r e c a t o r i , i n r a t a c u t a r g u s o a r e l e n o a s t r e d e d i n c o a c e , m a i v e c h i .L a 1 5 I u l i e 1 6 6 4 , T a r u l d e p a r t a t u l u i M o s s , A l e x i e M i h a i l o v i c i ,i n g a d u i p e t r e c e r e a p e n t r u n e g u s t o r i e p e p a r n a n t u r i l e s a l e a G r e -

    c u l u i d e t a r a M o l d o v e i , a n u m e N i c o l a e G h e o r g h i u , c a r e l e n i s ' a ur u g a t n o u a , m a r e l u i D o m n , I m p a r a t e s t i i N o a s t r e M a r i r i , f a c a n d a r a t a r e . . .p r e c u m e a , a u z i n d e l d e m u l t a a I m p a r a t e s t i i N o a s t r e M a r i r i M i l o s -t i v i r e , v o i e s t e n o u a , M a r e l u i D o m n , a n i s l u j i s i l a t p a t e t r e b i l en o a s t r e c e l e i m p a r a t e s t i a n i l u c r a , i , a c u m , v i i n d e l l a M o s c v a ,t o t c u a ' n o a s t r e t r e b i i m p a r a t e s t i , n o i , M a r e l e , D o m n , I m p a r a t e a s c aa N o a s t r a M a r i r e , s a p o r o n c i m a i s e d a c a r t e a I m p a r a t e s t i i N o a s t r eM a r i n i , d e m i l u i r e , c a i p e n t r u f r a t i i l u i c i e l a l t i , g r e c i n . E l v a p u t e ao a - s i f a c e a l i j v e r i s u l , a a d u c e i h o t a r i t a m a r f a , c a r e a v a f l d et r e b u i n t a C a r n a r i i n o a s t r e c e i i m p a r a t e s t i . < , T r e c n d p i n o r a s e l eC e r c a s i l o r , a I m p a r a t e s t i i N o a s t r e M a r i r i i , p o l c o v n i c i l o r i s O t n i c i l o r e v o r b a d e c i d e C a z a c i , e l v a f i a j u t a t , i a r p e d r u m u l d e l aP u t i v l a o r a s c a r e d a d u A r d e a l u l u i p e M i t r o p o l i t u l G h e n a d i e ( 1 ) l aM o s c o v a e l v a c a p a t a d e l a V o e v o z i i z a p c i i p r i s t a v . p o d v o a d e .O r i c e v a a d u c e N i c o l a e s a u f r a t e l e s i o a m e n i i s a i a f a r & d e m a r f as t r i n i . o p r i t a v a f i s c u t i t d e t o a t a v a m a , d i n p a r t e a m a i m a -r i l o r v a m i l o r i c r a s m a r i l o r i v a m e s i l o r i b r u d i n a r i l o r p e l a a p e ,s u p t a m e n i n t a r e d e m a r e g l o a b a i p e d e a p s a . D e s i g u r u n n e o b i s n u i tp r i v i l e g i u , a c e s t f r u m o s a c t d e c a r e a t a r n a , p r i n t r ' o m a r g i n e d em a t a s e r o s i e , c u s n u r r o s u s i d e a u r , p e c e t e a T a r u l u i , p u r t a n dv u l t u r u l c u d o u a c a p e t e ( 2 ) .P r i n n e g o t u l i n P o l o n i a i n e a p a r a t s i i n a c e s t e l a l t e p a r t i d ep e s t e N i s t r u c a p a t a a v e r i m a r i a c e l G h e o r g h e U r s a c h i , c a r e s e r i -d i c a s i i n b o i e r i e i c u m p a r a c u b a n i i s h i m o s i i c a a c e l e a d e l a T e l i t a( 1 ) H u r m u z a k i , X V , p . 1 2 9 1 s i u r m . C f . S i l v i u D r a g o m i r , i n a c e s t e a A n a l e D , p . 1 0 6 5 s i u r m .( 2 ) A c a d e m i a 1 - a c u m p a r a t d e l a d - r a A d e l a N e c u l c e d i n I a s i . M i I - a s e m n a l a t d . I u l i u

    T u d u c e s c u . R e p r o d u c e m u n a d i n c e l e d o u a v e r s i u n i a l e t r a d u c e r i i , m a i s o u k %

    ,

  • 8/2/2019 Nicolae Iorga - Ucraina Moldoveneasca - 1913

    7/19

    I T O R A I N A l i f O L D O V E R E A S 0 1 .

    P o i e n e s t i , c a a c e e a d e l a F n t n e l e i n j u d e t u l B a c a u l u i ( 1 ) . P ea c e s t t i m p t o c m a i , i n 1 6 7 1 - 7 , e l a v e a u n p r o c e s c u a l t n e g u s t o rb o g a t , c a r e a r p a r e & t o t d e n e a m r O n i n e S e ( 2 ) , d a r a s e z a t I n G a -l i t i a r e g e l u i S o b i e s k i , A l e x a n d r u B a l a b a n , s i e r a v o i b a e a o c o m i s i u n em i X t s a , s e a d u n e p e n t r u j u d e c a t a , n u i n P a r t i l e p u s t l u l u i . , a m e n i n t a t ed e d e v e n t i i c a z a c i , c i l a S t a n i s l a w o w ( 3 ) . B a l a b a n v e n i s i l a I a s i p e r i l ,t r u a c e a s t a a f a c e r e , c a r e p r i v i a v a n z a r e a l a D a n z i g , d e a c e s t a d i nu r m a , a p o t a s u l u i s c o s d i n a r d e r e a s a l c i i l o r i s t e j a r i l o r i n p a c h i r i l ec e l u i d i n t a i u , s u p t s u p r a v e g h e r e a a g e n t i l o r l U i U r s a c h i , M i h a i l M a n e a ;v r u l l u i B a l a b a n , s i G h i n e a N i c o l a u . P r o c e s u l , I l i c a r e s e a m e s t e c a `a l t i R o m a n i i G r e c i c a n t i a u a c e s t e d r u m u r i , N e c u l c e , B e ` c h e r , :D i m i t r i e I p a t i , G h e o r g h e P a p a r a , l o a n M a z a r a c h i , C r i s t o f o r G h i n e v i c i fP e t r u A p h e n d i k o , A r m e a n u l S i m i o n M u r a t o v i c i , d i n t r ' u n n e a m s u c e -v e a n , d a r a c u m j u d e c a t o r l a L e m b e r g , s e p r e l u n g e s t e m a i m u l t i a n id e z i l e ( 4 ) . I n v a r a a n u l u i 1 6 8 1 , D u c a , a s o c i a t s i e l c u , S l e f a i n K r a s -s o w s k i p e n t r u v d m a r e a d e p o t a s d i n b u d e l e m o l d o v e n e s t i p ( 5 ) ,p o r u n c i a c a U r s a c h i W A f i e i n c h i s I n t u r n , p a n a c e v a m u l t u m i p eB a l a b a n , s i d e f a p t e l p e t r e c t i a c o l o m u l t t i m p , n e p u t a n d p l a t i c e l e4 - 5 0 0 d e p u n g i c a r i i s e c e r e a u . s c o t e a i n t o a t e z i l e l e d e - 1b a t e & l a t a l p i , p a n a c e i s ' a u s g a r e i t v i n e l e s i a u r a m s o l o g p a n al a m o a r t e ( 6 ) . L - a u d e s b r a c a t c u p i e l e a i 1 - a u l e g a t l a s a l p l ag e r , b a t a n d u - 1 l a t a l p e ( 7 ) . P e n t r u i m p l i n i r e a d a t o r i e i i s e v a n -d u r a d o u a z e c i i c i n c i d e s a t e , o p t p r i s a c i , p a t r u z e c i i p a t r u r a i dd e v i e , s i l a C o t n a r i i l a I a s i , d o l l & c a s e s i c a t e v a c l a d i r i i n I a s i ,p e U l n a C r o i t o r i l o r , a f a r d e g i u v a i e r e , d e v i t e , d e o i , d e c a i , d ev i n u r i , d e m i e d u r i d e s p r e c a r i s t i m c a . s e v i n d e a u l a C a z a c i ( 8 ) .S u m a c e i e s i d i n a c e a s t v a n z a r e , m e r s e d e - a d r e p t u l l a S o b i e s k ii n s u s , c a r u i a B a l a b a n , a r e n d a t o r u l v a m i l o r R u s i e i , l i e r a d a t o r c up l a t a p e p a t r u a n i . U n e l e m o s i l m o l d o v e n e s t i r a m a s e r a I n s a l e l u i

    ( 1 ) N e c u l c e , p p . 2 2 2 - 3 .( 2 ) A v e a i n s a s u r o r i I n R u m e l i a , i N i c o l a e C o s t i n s p u n e c 5 . e r a R u m e l i o t , e t e a m s e r bc u D u c a V o d 5 . H u r m u z a k i , S u p l . I I 3 , p p . 2 2 6 ; N i c o l a e C o s t i n , p . 3 5 .( 3 ) H u r m u z a k i , S u p l . I I , p p . 1 2 0 - 1 , n o . L I C H .( 4 ) N u m e l e n e g u s t o r i l o r e a r l - ) j u d e c 5 . I n I a s i l a . 1 6 8 1 , i n H u r m u z a k i . S u p l . I I 3 , u n d es u n t t o a t e a c t e l e ( p . 1 8 5 s i u r m . ; a c e s t l o c p e p . 2 0 9 ) .( 5 ) S t u d i i s i d o c u m e n t e , X X , p . 7 2 , n o . v i n .( 6 ) N i c o l a e C o s t i n , p . 2 2 2 . H u r m u z a k i , 1 . c . , p . 2 1 1 i u r m .( 7 ) N i c o l a e C o s t i n , p . 2 2 .( 8 ) V . m a i d e p a r t e . D e o c a m d a t I n B e a u p l a n , D e s c r i p t i o n d e l ' U k r a i n e d e p u i s l e s c o n -f i n e d e l a M o s c o v i e j u s q u ' a u x l i m i t e s d e l a T r a n s y l v a n i e , P a r i s , 1 8 6 1 , p . 1 8 : b r a s s e rl a b i e r r e , f a i r e l ' h y d r o m e l , b r e h a , e a u - d e - v i e D .

    g r S is i

    s i

    5

  • 8/2/2019 Nicolae Iorga - Ucraina Moldoveneasca - 1913

    8/19

    6 N . I O R G A 3 5 2B a l a b a n , c a r e l e a m i n t e s t e i n t e s t a m e n t u l s a u ; e l e e r a u p a t r u s a t eo v i e l a C o t n a r i , i n e g u s t o r u l d i n L e m b e r g , r A m a s o r t o d o x M o u s eo c a p e l A l n g b i s e r i c a g r e c e a s c A d i n o r a s d A d e a , d o u A d i n e l e

    m A n A s t i r i i S u c e v i t a .I n s f A r s i t d i n a c t e l e a c e s t o r a f a c e r i m a i a f l A m c A G r e c u l H a g if i u l l u i P e t r u n , c u c a r e U r s a c h i e r a i n l e g A t u r A , a v e h a s e z a r e a i nU c r a i n a ( 1 ) .I V .

    S A a d A u g i r n i a l t e I m p r e j u r A r i c a r i a p r o p i a u M o l d o v a d e U c r a i n aa j u n s A t u r c e a s c A . 0 s c r i s o a r e d i n i n t a d a j u m A t a t e a v e a c u l u i a lX V I I - l e a n e s p u n e c A I e r e r n i a M o v i l k c a r e a y e & l a U s t i e p e s t eN i s t r u o m o s i e p e c a r e f a m i l i a o ' A s t r a m u l t v r e m e ( 2 ) , d a d a d ez e s t r e f i i c e i s a l e M a r i a , c a r e l u A p e P o t o c k i , u n e s t e s a t e l a h r a -n i t , d e s p r e T a r a L e s e a s e d , p e c a r i V a s i l e V o i l a l e f a c e a p o i s Af i e a r s e i n s e m n d e p r o v o c a r e f a t A d e P o l o n i ( 3 ) . V A r u l M a r i e i f uP e t r u M o v i l a , I n c e p A t o r u l c u l t u r i i r e l i g i o a s e a R u t e n i l o r , I n t A r i -t o r u l i i n A l t A t o r u l S c a u n u l u i d e C h i e v , a m e n i n t a t s h s e . r u i n e z es u p t l o v i t u r i l e p u t e r n i c e i n e i n c e t a t e a l e p r o p a g a n d e i c a t o l i c e .V a s i l e i n s u s f u s i l i t I n s a u d a f a t a d u p a T i m u H m i l n i t c h i ,c a r e v e n i l a n u n t a c u o i n t r e a g a o a s t e , m e n i t A s A - 1 a p e r e , i c ua c e s t p r i l e j d e - a l u n g u l I a i l o r , u n d e E v r e i i f u g i a u s p e r i a t i d ev e c h i i l o r d u s m a n i , i p a n s & l a b o g a t a C u r t e a l u i V a s i l e , s e a u -z i r A c a n t e c e l e d e b u c u r i e s i d e d o r a l e U c r a i n t i l o r . D r u s t e l e , i nr o c h i i d e p a n e d j i d o v e a s c a n , s e i m p o d o b i a u c u s a r n u r i , u c a s A s e -m e n e l a p o r t c u M o l d o v e n c e l e . P e s c a r i l e l o c u i n t e i d o m n e s t i , s er o s t o g o l l d e b e t i e s i d e f u r i e g r a s a H a s c a C a r p i t a , s t r i g a n d c a t r ej u p a n e s e l e n o a s t r e c a r i r a d e a u : d a ' c e a m v e n i t n o i c a s a n er a d e t i ? D m & s u n t e t i m a i p r e s u s d e n o i , d e c e v ' a t i d a t f a t a d u p au n C a z a c ? ( 4 ) .D o m n i t a s t a t u s e c u s o t u l l a S o b o t o v , u n d e v a f i i m p o d o b i t c ud a r u r i l e s a l e b i s e r i c a S f n t u l u i I l i e , a p o i e a p e t r e c i i m u l t t i m pd u p a m o a r t e a s o t u l u i e i l a R a s c o v p e s t ( ) N i s t r u , l o c d e r e f u g i u , i n

    ( 1 ) I b i d . , p . 2 2 6 , c e r c e t a r i l e m e l e i n a r h i v e l e d i n L e m b e r g a r t r e b u l u r m a t e p e n t r uv e a c u l a l X V I I - l e a .( 2 ) V . i n a c e s t e A n a l e D m e m o r i u l m e u d e s p r e D o a m n a l u i I e r e m i a D .( 3 ) D o c u m e n t e l e B i s t r i t e i , I , p p . 5 2 - 3 , n - l e C X E V I I I I X ; H u r m u z a k i , X V , p p . 1 1 6 - 7 , N o .X X D O C C O R X I I I .( 4 ) A c t e i f r a g m e n t e , I , p . 2 0 8 i u r m . ; H u r m u z a k i , S u p l . I I 3 , p p . 3 4 - 7 .

    i .s i

  • 8/2/2019 Nicolae Iorga - Ucraina Moldoveneasca - 1913

    9/19

    3 5 3 U C R A I N A M O L D O V E N E A S C X . 71 6 5 3 , a l t a t a l u i e i ( 1 ) , d e u n d e f r a t e l e s a u , S t e f a n i t a , c e r c a I n z a -d a r s ' o a d u c a , ( 2 ) . L e g a t u r i l e c u m a l u l m o l d o v e n e s c , p e a t u n c i a c o -p e r i l c u f r u m o a s e v i i i p a z i t d e u n p a r c a l a b 0 d e c a l a r a s i , e r a ud e s e : b a l c i u l d e S a n t a m ' a r i a M a r e s t r a n g e & l a n o i t o a t a c a z a c i m e ad o r i t o a r e d e c a r p e t a r c a t e , d e s g o m o t , d e c a n t e c e s i d e b a u t u r a ( 3 ) . M a it a r z i u n u m a i R u x a n d a s e m u t a l a D e l e n i , I n T i n u t u l B o t o s a n i l o r ,p e n t r u c a p e u r m a j o i m i r i p o l o n i p r a d a l n i c i s a u c i d a l a m a n a s t i r e aN e a m t u l u i , u n d e c a u t a s e u n a d a p o s t d i n u r m a , p e a c e e a c a r ef u s e s e s o t i a l u i T i m u s H m i l n i t c h i i D o a m n a U c r a i n e i l i b e r e .C a 0 a l t o r a ( 4 ) , i M o l d o v e n i l o r , C a z a c i i l e p a r e a u c e i m a i m a r ib e t i v i d i n l u m e 0 , p e l a u g h a c e a s t a , l e n e i , a p l e c a t i l a r a s c o a l ar a r e o r i t r e e s a p t e o r i o p t a n i f a r a s a - i v e z i b u r z u l u i n d u - s e s a u

    r i d i c a n d u - s e i m p o t r i v a d o m n i l o r l o r , d e r e a c r e d i n t a i t r a -d a t o r i , d a r , I n < t a b r a > l o r , s t r a s n i c i o s t a s i p e d e s t r i , c a r i j u c a r ,c u m s e s t i e , u n m a r e r o l I n l u p t e l e p e n t r u S c a u n d i n t r e V a s i l eL u p u s i G h e o r g h e S t e f a n , b a c h i a r i i n t a r z i a i n c e r c a r e v i c t o -r i o a s a a l u i C o n s t a n t i n B a s a r a b , p r i b e a g u l m u n t e a n , d e a - 0 O s l o i nI a i d e s p a g u b i r e a .C a z a c i i n u v o r f i p r e t u i t c h i a r a s & d e m u l t v i t e j i a c l a s e i b o i e r e s t id i n M o l d o v a , I n c a r e e r a u a m e s t e c a t e p e a t u n c i a t a t e a e l e m e n t es t r a i n e c a r i n ' a v e a u d e s i g u r o p r o v e n i e n t a r a s b o i n i c a , d a r b o -g a t i a , m e s t e s u g u l d e a v o r b i , a m a n i e r e l e b o i e r i m i i i C u r t i i n o a s t r el e i m p u n e a u . A r f i f o s t d e c i f i r e s c c a e x e m p l u l i n c u s c r i r i i l u i T i m u ss f i e u r m a t d e f r a t e l e s a u , a j u n s d e o d a t a , p e s t e t o a t e a s t e p t a r i l e s a l e ,p e s c a u n u l d e s t a p a n i r e p a r i n t e a s c a . D e a c e e a a m p u t u t c r e d o , r z i -m a t p e o l e c t u r a f a l s a , c a M a r i a , f i i c a l u i D a b i j a V o d a , m o a r t a l a 1 5a n i , d u p s & o s c u r t a c a s n i c i e c u u n G h e o r g h e p e c a r e l e c t u r a b u n a1 1 a r a t h a f i f o s t G h e o r g h e , I o r d a c h i , R o s e t a r f i , s t a t a c o l o p u t i n ez i l e , I n c u p r i n s u l t u l b u r a t e i U c r a i n e , c a s o t i e a l u i H m i l n i t c h i ( 5 ) .D e a l m i n t e r e a , M a r i a 1 0 i n c h e i v e a c u l l a 3 O c t o m v r i e 1 6 7 7 , t o c m a ic a n d r a s b o i u l e r a i n t o i u l s a u , i s t i m d i n c e l e s p u s e m a i i n a i n t e c p ea c e s t t i m p H m i l n i t c h i , d o v e d i t i n c a p a b i l , n u m a i i n s e r n n a n i m i c . I n

    O c t o m v r i e 1 6 8 1 , T o m a G a l c z e w s k i , a g e n t p o l o n , 1 1 v e d e a t r e c a n d p el a n g a d a n s u l l a n g a S i l i v r i , i n c a l e , s p r e C o n s t a n t i n o p o l : f o s t u l c a l u -g a r u l G h e n a d i e , c a r e a j u n s e s e a s e m u l t a m i c u i n c h i s o a r e a t u r c e a s c a ,( 1 ) C 4 1 ( 1 t o r i i l e l u i M a c a r i e , t r a d . E . C i o r a n , p . 6 0 .( 2 ) M i r o n C o s t i n , p . 3 6 8 .( 3 ( ' T r a v e l s o f M a c a r i u s , I I , p p . 3 1 4 6 .( 4 ) B e a u p l a n , 1 . c . , p . 2 3 s i u r m .( 5 ) I n s c r i p t i i d i n b i s e r i c i l e R o m d n i e i , I I , p p . 2 1 4 - 5 .

  • 8/2/2019 Nicolae Iorga - Ucraina Moldoveneasca - 1913

    10/19

    8 N . I O R G A 3 5 4m e r g e & a c u m a b o l n a v , c u p u t i n i t o v a r a s i , i n t r e c i n z e c i d e p a z n i c it u r c i , i a c e s t i a a s i g u r a u c a % f o s t u l c n e a z r u s e s c a r f i f a g d u i t l u iC a r a - M e h m e d P a s a d e B a b a d a g c a v a p r i m i l e g e a s t a p a n i l o r s i ( 1 ) .

    V .L a a c e a s t a d a t a i s e g a s i s e I n l o c u i t o r u l , c a r e n u e r a a l t u l d e c a ti n s u s D o m n u l m o l d o v e n e s c .T u r c i i I I a l e s e s e r a p e n t r u s t r a s n i c i a l u i c r u d a , d e s p r e c a r e v o r b e s cc r o n i c i l e c u m a n i e . I n a d e v a r , i n U c r a i n a S u l t a n u l u i e r a o d e s v a r -v i t a a n a r h i e . P e G r e c u l S t a m a t e l l o s a u , p e r u s e s t e , S t a m a t e n c o , 1 1i n l a t u r a s e I n s u s H a t m a n u l G h e o r g h e ; d r e g a t o r u l s a u T a r a s e n c o s p a n -

    z u r a s e p e c a p i t a n u l d e N i m i r o v , u n u l d i n t a r g u r i l e c e l e m a i I n s e m -n a t e a l e p r o v i n c i e i ( 2 ) . T r e b u i a o m a n & t a r e .D u c a V o d a f u c h e m a t l a P o a r t a , s i m u l t i c r e d e a u c a m o t i v u l n ue a l t u l d e c a t p l a n g e r e a l u i S t e f a n V o c l a , p r e t e n d e n t m u n t e a n , c a r u i a - if a g a d u i s e p e f i i c a - s a f a r a a s e t i n e a d e c u v a n t . E i f u r a m i r a t i c a n da f l a r a c e l e p e t r e c u t e l a C o n s t a n t i n o p o l . I n c a d i n z i v a d e 2 5 I u n i e1 6 8 1 s ' a r f i h o t a r l t u n i r e a U c r a i n e i c u M o l d o v a s u p t s c e p t r u l l u iD u c a . L a 2 2 s a u 2 3 I u l i e e l s o s i a i n o r a s u l i m p r a t e s c , d a r f a r a s u n e td e t r a m b i t e , 0 l a 2 6 , c a i , p e u r m , l a 1 A u g u s t , a v e a a u d i e n t a l a V i z i r , i a rl a I m p a r a t u l i n s u s , c a r e - 1 c u n o s t e a b i n e , a b i a l a 1 2 A u g u s t ( 3 ) . P l e c a n dd e l a p a l a t u l s a u , e e l f r u m o s s i m a r e , p o m e n i t s i m a i t a r z i u , d i n c o l od e P o a r t a M a r i i , c a r e s e d e s c h i d e i n c a r t i e r u l z i s F a n a r i c uv e d e r e a s u p r a p o r t u l u i , e l i n a i n t a s o l e m n p e s t r a z i l e p l i n e d e l u m e ,i n c u n j u r a t d e d o n t s u t e d e c u r t e n i c u c a l p a c e i c a f t a n e l u n g i ,I n t r e c a r i h u s a r i a i s t r j i i s a l e ( h u s s a r i d i g u a r d i a ) i a l i s l u -j i t o r i . D o m n u l i n s u s , o m c u a p u c a t u r i m a r e t e , p u r t a o h a i n a m a r ed u p a m o d a V e n e t i e i , d i n b r o c a r d c u f o n d a l b s i f l o r i d e a u r , c a p -t u s i t c u b l a n a d e s o b o l i . C a l a r i a b i n e , s i f a c e a i m p r e s i e . 0 m u l t i m em a r e d e G r e e t u r m a ; m a n d r i d e a c e s t a l a i u a l l e g i i i n a t i e i l o r .D u n a i m b r a c a r e a c u c a f t a n , d e c a r e s e m a i i m p a r t a s i r a i o p t s p r e z e c e

    b o i e r i , p e c a n d o p t C a z a c i p r i m i a u n u m a i a r v a n a l e i c a l p a c e , e li n t r a l a S u l t a n u l , c u V i z i r u l , c u A g a I e n i c e r i l o r , c u C a i m a c a m u l( 1 ) H u r m u z a k i , 1 . c . , p . 1 4 2 .( 2 ) i b i d . , p . 1 4 0 , n o . L x x i n .( 3 ) I b i d . , p . 1 3 5 s i u r m . D a t e l e d i n s c r i s o a r e a l u i B a l a b a n t r e b u e i n l o c u i t e c u a c e l e ad i n G E f e m e r i d e l e D l u i I o n C a r i o f i l ( e d . Z e r l e n t i ; t r a d . E r b i c e a n u , E f e m e r i d e l e l u i l o a ng a r i o f i l , B u c u r e q t i 1 8 9 2 ) .

    a .

  • 8/2/2019 Nicolae Iorga - Ucraina Moldoveneasca - 1913

    11/19

    3 5 5 I I C R A I N A M O L D O V E N E A S C X . 9T a r i g r a d u l u i i a l t i V i z i r i i p r i m i d i n m a n i l e i m p a r a t e s t i s c e p t r u ln o u a i s t a p a n i r i , d e a u r b a t u t c u p i e t r e s c u m p e . C a s i a m b a s a d o r i is t r a i n i , l u A , m a s a c u V i z i r u l I , c a i a c e s t i a , d i r o r a l i s e a r A t a s t f e lc e p l i n a e h a z n a ; u a , f u d e f a t & l a p l a t a o s t a s i l o r . A p o i i e l I n c u r t e ,u n d e - 1 a s t e p t c a l u l d a r u i t d e s t A p A n , i t r e i s u t e d e c e a u s i I n m a r et i n u t a , p e l a n g t r e i z e c i d e p e i c i , d e p a j i a i S u l t a n u l u i , i n h a i n er o s i i c u a u r , c u v a l u r i a r g i n t a t e , c u h a l e b a r d e i p e n e d e al a t u r b a n , c a m a s h , c u m i m b r a c a , R a d u V o d a M i h n e a p e a p r o z i i s id i n M o l d o v a ( 1 ) .S e p r e v e d e a i n t o a r c e r e a D o m n u l u i l a 2 5 A u g u s t ( 2 ) . E l n u z A b o v ip r e a m u l t , i e s i n d d i n C o n s t a n t i n o p o l l a 2 7 , c u a l a i u m a r e ( 3 ) . E r aw r i t s p u i e r A n d u e a l s a I n a c e a p r i m e j d i o a s a O r a d e h o t a r , i nc a r e n i c i c e i m a i i n d r a z n e t i d i n t r e T u r c i n u v o i s e r s A , p r i m e a s c af a v o a r e a i g r e u t a t e a d e s p a h i i ( 4 ) . R o i l i n t a i u u n C a i m a c a m a s a c u mM o u s e I n z i l e l e s a l e I u r i e H m i l n i t c h i c u S t a m a t e n c o a l e g e r e as a c a z i i a s u p r a a l t u i G r e c , P o s t e l n i c u l a l d o i l e a I a n i s a u I e n e ,c a r e , a d u g a m d u 7 0 l a n u m e o d e z i n e n f a c z c e a s c k s e c h e m d ea c u m I n a i n t e D r a g h i n i c i . A p o i p l e a , I n s u s , d e s i g u r c u u n n e o b i s -n u i t a l a i u d e s t a p a n i t o r , m e n i t s i m p u i e n o i l o r s i s u p u s i , a c o l o ,p e s t e N i s t r u , i n U c r a i n a . i a d u c e a v e s t e a b u n a c a , I m p a r a t u l d i nT a r i g r a d n u c e r e v r e u n b i r , c i n u m a i , l a i n t a m p l a r e d e r s b o i u ,a j u t o r u l d e o a s t e , c a s t f e l C a z a c i i l i b e r i , p e c a r i P o a r t a v r e a

    a d u n e a c a s e i , r e m a i n p e l o c u r i l e l o r n s i t u a t i a c a r e a r f if o s t f a c u t d s p a h i i l o r m e n i t i s d - i i n l o c u e a s c d ( 5 ) .S e M o i l I n t a i u , l a N o e m v r i e , d a t a p e c a r e o i n s e a m r a c r o n i c al u i N i c o l a e C o s t i n , n u n t a C a t r i n e i , f i i c a m a i m a r e a n o u l u i D o m na l O r l i M o l d o v e i s i a l t e r i i U c r a i n e i , c u t e f a n f i u l l u i R a d u V o d aL e o n . I n t r e s o l i i d i n t r ' a l t e t e r i e r a u f r i n d o e a r a , i c o n a t i o n a l i d e a il u i H m i l n i t c h i . C e i d o i s o l i d i n T a r a C a z a c e a s a , c e a m a r e , d e p e s t eN i s t r u , M a r a l o c l a n g c e i d o i a i A r d e a l u l u i i a i T e r i i - R o m n e s t i , I n c h i n a n d u - s i i e i d a r u r i l e u n u i o m a j u n s i n t o a t e p r i v i n t e l e

    ( 1 ) D e s c r i p t i a l u i G i a m b a t t i s t a D o n a d o , V e n e t i a , 1 6 8 8 , s i i n c a r t e a I n c a C t t l e i t o r i , a n t -b a s a d o r i I m i s i o n a r i i n t e r i l e n o a s t r e a s u p r a t e r i l o r n o a s t r e ( q B u l e t i n u l s o c i e t a t i i g e o -g r a f i c e n , s e m . I I , a n u l 1 8 9 8 ) , p p . 1 8 - 2 0 .( 2 ) C a r i o f i l , 1 . c .( 3 ) H u r m u z a k i , 1 . c . , p . 1 3 7 .( 4 ) C l t l l i t o r i , e t c . , 1 . c .( 5 ) H u r m u z a k i , 1 . c . , p p . 1 3 8 - 9 s i F r a g m e n t s , I I I , p . 3 2 5 . H a p o a r t e l e d i n 1 2 s i 3 1I u l i e 1 6 8 1 a l e l u i K a n i t z , c i t a t e a i c i , d a r n e c u p r i n s e i n v o l . V d i n D o c u m e n t s , a r t r e b u ia d a u s e . V s i C o n s t a n t i n C 5 p i t a n u l , e d . I o r g a , p . 2 0 1 .

    s i

    s e i

    i

    .

  • 8/2/2019 Nicolae Iorga - Ucraina Moldoveneasca - 1913

    12/19

    1 0 N . I O R G A 3 5 6c u t o a t e c h - s i b a t e & d e m o a r t e , . f a r a n i c i o v i n a , v o r n i c i i d et a r g i n c u l m e a n o r o c u l u i s i a f e r i c i r i i . N e c u l c e - s i a d u c e a m i n t ed e t i n e r e t e l e s a l e , c a n d s c r i e : i s ' a u v e s e l i t d o u a s a p t a m a n i c uf e l u r i d e f e l u r i d e m u z i c i s i d e g i o c u r i i p e i l i v a n i i c u p u S c e ,g i u c a u d o u a d a n t u r i p i n o g r a d a c u r t i l o r d o m n e s t i , s i p r e u l i t e , c ut o t i b o i e r i i i g i u p a n e s e l e , i m p o d o b i t i , i t o t i n e g u t i t o r i i 0 t o t t a r g u l .u n V o r n i c M a r e p u r t a u n c a p d e d a n t s i a l t V o r n i c M a r e p u r t a , u na l t c a p d e d a n t , i m b r a c a t i c u s a r v a n a l e d o m n e s t i . N u m a i m i r e l em i r e a s a , f i n d f e c i o r i d e D o m n i , n u g i u c a i n d a n t u r i p e a f a r a , c e n u m a ii n c a s a . I a r a l a d a n t n u m a i c e g i u c a u b o i e r i i . C a t n u e r a n u n t a , c ie r a m i n u n e ( 1 ) . I n c a ' A n a a n u p l e c a g i n e r e l e c e l a g r o z a v l a f a t a n , l i p s i t d e m i n t e D

    c u e p r o a s t a p o l i t i e , i s o t i a s a , D o m n i t a , D u c a s e g h t i , I m -p r e u n a c u e i , d e d r u m u l p e s t e N i s t r u . P u t a m s t a t o r n i c i d a t a d u p as c r i s o r i d e a l e l u i p a s t r a t e i n t r e a c t e l e p r o c e s u l u i d i n t r e U r s a c h iB a l a b a n . O r d i n u l d a t a t d i n s a t u l P o s t r u g a , 3 1 O c t o m v r i e 1 6 8 2 ( 2 ) ,e d i n 1 6 8 1 , c a d s i i n a l t e c a z u r i v e d e m c r e s c a n d u - s e a n u l c uu n a i I n d a t a r e a d u p a n a s t e r e a l u i H r i s t o s , c a s i i n a c e e a d e l a F a -c e r e a L u m i i , i n i c i o l o c a l i t a t e r u r a l & c u n u r n e l e d e P o s t r u g a n us e a f l a I n M o l d o v a s i i n B a s a r a b i a d e a s t a z i .C a z a c i i I i p r i m i r a b i n e n o u a c a p e t e n i e , c a r e s e I n f a t i s a m a n d r a ,c u t u i u l , s l i c t i l d e s a r n u r , c a f t a n u l d e d a r i m p a r a t e s c i b u z d u g a n u l ,p e c a r i l e - a r f i c u m p a r a t i n C o n s t a n t i n o p o l c u a p r o a p e d e o m i ed e p u n g i ( 3 ) . A d u n a r e a o b s t e a s c a , s e i m u l r a s b o i n i c i l o r s e V a i l l aN i m i r o v , c a r e a c u r n a I n t a i u s e r i d i c a l a i n s e m n a t a t e , p e n t r u a f i a p o is e d i u l c u n o s c u t e l o r n e g o c i e r i d i n t r e R u s i i T u r c i p e v r e m e a I m -p a r a t e s e i A n a . A c e s t t a r g u s o r p e B u g , v e c h i u s a t z a p o r o j e a n d i nv e a c u l a l X V I - l e a ( 4 ) , m a i a p r o p i a t d e N i s t r u , m a i u s o r d e s u p r a -v e g h i a t s i d e a p a r a t , f u p r e f e r a t d e a c e s t c u m i n t e s o c o t i t o r a l i m -p r e j u r a r i l o r C e h r i n u l u i , d i n c a r e d o m n i s e B o g d a n H m i l n i t c h i , r e -g a l u l H a t m a n , i S o b o t o v u l u i , i n c a r e f r u m o a s a i i n v a t a t a f i i c a al u i V a s i l e L u p u t a n j i s e i n t r o s a l b a t e c i i a s p r i i s g o m o t o s i d u p a b u n a

    e i M o l d o v a l i n i s t i t a . I n m a r g i n e a l u i , d e a s u p r a r a u l u i , l a p e s t e r e i s i f a k i r D o m n u l c e l n o u c u r t i l e s a l e , p e c a H N e c u l c e l e v a f i v a z u t ,d e v r e m e c e p o m e n e s t e , c a s i c e l h l a l t c r o n i c a r c o n t e m p o r a n , d e s p r e( 1 ) N e c u l c e , p . 2 1 6 .( 2 ) H u r m u z a k i , / . c . , p . 2 1 2 .( 3 ) N e c u l c e , p . 2 1 5 .( 4 ) , I o r g a , A c t e f r a g m e n t e , I . , p . 2 5 , n o . 1 .

    s i

    s i

    1 i

    i

    H i

    s i

  • 8/2/2019 Nicolae Iorga - Ucraina Moldoveneasca - 1913

    13/19

    3 5 7 U C R A I N A M O L D O I T R N E A S C A . 1 1d a n s e l e , d e 0 p e v r e m e a l u i e l e v o r f i f o s t p r e f a c u t e d e s t a p a n u lv e n i t a c o l o m a i t h r z i u , c o n t e l e P o t o c k i , M a r e H a t m a n a l P o l o n i e i ( 1 ) .S e M o i l l u c r u n e a p a r a t a m u l t a c i n s t e C a z a c i l o r , c a r i t r e -b u i a u s a t i e c b o g a t u l o b l a d u i t o r e i u n o m d a r n i c ( 2 ) . E i p a s -t r a r a t o a t a v e c h e a l o r o r a n d u e a l a , c u p o l c o v n i c i , s o t n i c i , j u d e c a t o r ip i s a r i ( 3 ) . N u m a i l a n i D r a g h i n i c i , o m u l e e l s l u j i t , d u p e ' . a l t i ii n s a ( 4 ) , d i n p o t r i v h , o m p r o s t i n e i n v a t a t , c a r e l e n u e r a h a r n i cd e a c e a s l u j b a r a m a s e I n t a r a c a H a t m a n . J u d e c a t i l e c e l e m a r it r e b u i a u s a f i e l a S c a u n u l d i n I a 0 ( 5 ) .

    A c u m z e c e a n i d a d e a m , i n S t u d i i i d o c u i i i e n t e ( 6 ) , r e z u m a t u lu n u i a c t e x t r e m d e i n t e r e s a n t p r i n c a r e s e v a d , i n A p r i l i e 1 6 8 3 ,n o u a l e i m p r e j u r a r i d i n U c r a i n a . E d a t d i n T i c u n o v e a u n a d i n c r o n i c iz i c e p e r o m n e t e : T i c a n a u c a , p e c a n d N e c u l c e t i e n u m a i a c e s tn u m e r u s e s c , s a t d e p e s t e N i s t r u , i n f a t a S o r o c a i , u n d e D u c a V o d a1 0 M o u s e c a s e d o m n e 0 i c u b e c i u r i d e p i a t r a , i a r a d e a s u p r a a p e i .D e a c o l o p a n a l a B u g , s e i n t i n d e a o i n t i n s a g o s p o d a r i e a D o m n u l u i : s t u p i , v a c i , o i , p l u g u r i d e b o i p e l a t o a t e t a r g u r i l e , p e d e c e e ap a r t e d e N i s t r u , v e l n i t a d e h o r i l c a , d e b e r e 0 d e a l t e l e . I n c a r -c i u m e l e U c r a n i e i s e v i n d e a m i e d u l M a r i e i S a l e , M o u t d i n m i e r e d o m -n e a s c a 0 d i n a c e e a p e c a r e o c u m p A r a d e l a n e g u s t o r i a n u m e p e n t r ua c e a s t a ( 7 ) . C a c i s c o p u l e e l a d e v a r a t a l i s t e t u l u i i h a r n i c u l u i R u -m e l i o t c a r e t i n e a a p r o a p e i n t r ' u n a S c a u n u l t e r i l o r n o a s t r e n u e r ae e l p o l i t i c , c i a c e l a d e a f a c e p e a c e s t p a m n t n o u o g o s p o d a r i eu r i a q a , d i n c a r e s p o u t s i e l a v e r i c e n u s e m a i p u t e a u c u l e g e ,c u t o a t e c a z n e l e i p r i g o n i r i l e , d i n M o l d o v a c e a W e n t & d e o q t i q ip r a d a t a . C a p a n & l a u n a n s ' a u s t r a n s C a z a c i i , d e a u u m p l u t s a -t e l e , t A r g u r i l e d e o a m e n i , m a r t u r i s e q t e i c r o n i c a m u n t e a n a ( 8 ) .I a n i D r a g h i n i c i u r m a , e x e m p l u l s t a p a n u l u i s a u : p r i g a c t u l d i nA p r i l i e 1 6 8 3 , p e c a r e - 1 d a m l a s f a r s i t i n i n t r e g i m e , e l c u m p a r a c u4 0 d e l e i d e l a T o d o s i a D u d u c a l c a u n v a d d e m o a r a i d o u a b r a -n i t i d e f a n p e p a r a u l C o p i t a . I n t r e m a r t u r i e r a u n h o r a n j e D , o f i t e r( 1 ) M a n s t e i n , M d m o i r e s h i s t o r i q u e s , p o l i t i q u e s e t m i l i t a i r e s s u r l a R u s s i e , P a r i s 1 7 7 1 , p . 2 5 1 .( 2 ) N e c u l c e , p . 2 1 6 .( 3 ) I b i d .( 4 ) M u s t e , i n L e t o p i s i f e , I I I , p . 2 0 .( 5 ) H u r m u z a k i , 1 . c . , p . 1 4 0 , n o . l o a m .( 6 ) V , p . 4 7 , n o t a 1 .( 7 ) N i c o l a e C o s t i n , p . 2 2 .( 8 ) C o n s t a n t i n C a p i t a n u l , e d . c i t a t b , p . 2 0 3 .

    s i

    1 1

  • 8/2/2019 Nicolae Iorga - Ucraina Moldoveneasca - 1913

    14/19

    1 2 i i r o a d i e 3 . E ?c a z a c , s o l t u z u l t a r g u s o r u l u i , I v a n G o g u m a , c u p a r g a r i i s i , c a r ia i c i s e z i c c p i t a n i , u n s o t n i c , V u v c a r e n c o , s i R o m a n U r s a c h i , s e -c r e t a r g e n e r a l s a u p i s a r - e n e r a l n f i a l H a l m n i e i , o i n I n s e m n a t , p ec a r e - 1 I n t a l n i m i c a n o t a r a l l u i D u c a V o d a i n t r e c u t ( 1 ) .

    V .G u r a l u m i i s p u n e a c A D u c a , s t u l d e c e r e r i l e , s i l n i c i i l e i a m e -n i n t a r i l e d e m a z i l i e , t e m n i t a i m o a r t e a l e T u r c i l o r , a v e a d e g a n ds a , s e m u t e c u t o t u l d i n c o l o d e N i s t r u , c a u t a n d , c a H a t m a n a l U c r a i n e i ,s p r i j i n u l p u t e r i i m u s c a l a s t i c e s e r i d i c a i n R s a r i t . ( ( O n c a y e &g a n d s a s e m u t e a c o l o , s p u n e c r o n i c a r u l , c u m s i e r a c u v a n t i n t r oo a m e n i i l u i c u m s p a . r a s e a s c a , M o l d o v a s i s a , s e m u t e c u t o a t a c a s a

    l u i l a U c r a i n a s i d e a c o l o s s e t r a g a l a M o s c o v a ( 2 ) .L a a s a c e v a d e s i g u r c a , n u s e v a f i g a n d i t n i c i o d a t a . D a r t o ta s a d e p u t i n s i l a r e p e d e a i n c h e i e r e a a c e s t e i s t a p n i r i s c u m pp l a t i t e , I n c a r e p u s e s e a t a t a d i n a v u t u l s a u s i d i n c a r e i n c e p u s e ac u l e g e o a t a t d e b o g a t a r e c o l t a .C a n d s e p o r n i r o s t i l e t u r c e s t i l a a t a c u l V i e n e i i D o m n i i n o s t r it r e b u i r a , s a l e i n t o v a r a s e a s c a , d u p a n o u a d a t i n a i n t r o d u s a d e C h i u -p r u l i i , D u c a a v e a c u d a n s u l i a c a t e v a , p o l c u r i d e C a z a c i d e l a U c r a i n a n ,p e l a n g a W a r * , l e f e c i i s a u s e i m e n i , c u r t e n i i h a n s a r i , o a s t e ao b i s n u i t a a M o l d o v e i , i p e l a n g a c o n t i g e n t u l d e z e c e - d o u a s p r e z e c ea s l u g i n a l e b o i e r i l o r i m a z i l i l o r , p e l a n g s c u t e l n i c i i s a u v a t a s i il u i B r a h c a p i t a n u l ( 3 ) . U c r a i n a e r a p u s t i e d e a p a r a t o r i .A t u n c i , d i n t r ' o I n t e l e g e r e i n t r o r e g e l e S o b i e s k i , g a t i t c u o a s t op e n t r u c a s a a j u t e V i e n a , i i n t r e S t e f a n V o d a P e t r i c e i c u , a s m u t a ta s u p r a M o l d o v e i , u n d e s e a t i n e a u v e c h i i s i p a r t i n i t o r i d i n I n d i aD o m n i e , i e s i o r e p e d e l o v i t u r b i r u i t o a r e a s u p r a U c r a i n e i . U n S t e f a nC u n i t c h i , c a r e , ; I n c a d i n I u n i e 1 6 8 1 , e r a i n l e g a t u r a c u P o l o n i i ( 4 ) ,s i p r i m i s e l o c u l d e p o l c o v n i c ( i n d u c t a r ? ) l a B o h o s l a v , d e s p r eN i p r u , l a g r a n i t a ( 5 ) , l u a a s u p r a - s i f a p t a m a n t u i t o a r e . C e a t a l u i d eC a z a c i l i b e r i c z i i l a N i m i r o v a s u p r a l u i D o r o h i n , u n R u t e a n c a r ea v e a a c u m c o m a n d a a c o l o ( 6 ) s i - 1 i z g o n i I n d a t a . C e t a t i l e c a z u r a

    ( 1 ) S t u d i i d o c u m e n t e , X X , p . 7 2 , n o . V I I I .( 2 ) N i c o l a e C o s t i n , p . 2 2 .( 3 ) N e c u l c e , p . 2 1 6 .( 4 ) H u r m u z a k i , 1 . c . , p p . 1 3 2 - 3 .( 6 ) N i c o l a e C o s t i n , p . 2 7 .( 6 ) D u p a c r o n i c a l u i N i c o l a e C o s t i n , a c o l o e r a D r 5 g h i n i c i i n s u s ( p . 2 7 ) . T o t a s h d u p aA n t e ( p . 2 1 ) .

    '

    i

    ,

    I f

  • 8/2/2019 Nicolae Iorga - Ucraina Moldoveneasca - 1913

    15/19

    3 5 9 I I C R A I N A M O L D O V E N E A S C I A . 1 3u n a d u i : A a l t a , i C u n i t c h i a p a r t b i r u i t o r d i n c o a c e d e N i s t r u , l a T i -g h i n e a i , i n t o v r s i t d e S o r o c e n i , O r h e i e n i , L a p u s n e n i , v e c h i d u s m a n ia i l u i D u c a V o d a , p a n a l a C e t a t e a - A l b k i n s a l a s e l e n e a p a r a t e a l eT a t a r i l o r b u g e c e n i , d u s i i e i i n A p u s , p e c a n d S t e f a n V e d a s ea s e z a i n B o t o s a n i c a S t a p a n i t o r a l M o l d o v e i ( 1 ) . ( d a r n p l u g u r i l ec u b o i i s t o g u r i l e c u p a n e p e l a t o a t e t a r g u r i l e c e a v e a D u c aV o d i l p r e m a r g i n e a N i s t r u l u i , p e d e c e i a p a r t e , t o a t e i n r i s i p a a up u r e e s , d e n ' a u a v u t n i c i o p a r t e d i n a c e l e b u c a t e , p r e c u r n , d e a l t -f e l , s i d i n c o a c e d e N i s t r u s e l u a u i e p e l e , b o i i c e i d e n e g o t , o i l e ,c a r a l e a c e l e a c u b o i i a l t o n e g u t a t o r i i a l e b o g a t u l u i e x p l o a t a t o rd e t e r i ( 2 ) . D u c a s e I n t o a r s e p e s t e c a t e v a l u n i n u m a i p e n t r u a & i d e ai n m a n a P o l o n i l o r s i a C a z a c i l o r , c a r i p a t r u n s e r a p e n e a s t e p t a t e ,a s u p r a C r a c i u n u l u i , l a r n o s i a l u i d i n D o m n e s t i , u n d o , i n t o r s c a i n -v i n s , s e a d a p o s t i s e p e t a c u t e l e . I n t e o s a n i e c u p a i e 1 - a u p u s ,a v a n d n u m a i u n c o v o r i o p e r i n a , i d o i c a i r a i : u n u l n e g r u , a l t u la l b ; h a m u r i l e d e t e i u : d i n t o a t a a v e r e a l u i , c u a t a t a 1 - a u d u s i n T a r aL e s a s c a n ( 3 ) . D i n r o b i e n u s e m a i i n t o a r s e n i c i o d a t a , s i t r u p u l s a ue r a c o b o r i t , l a 1 6 8 5 , p e s t e m a i p u t i n d o d o i a n i , i n s c l i p u l g r o p -n i t e i l u i A l e x e B a l a b a n d i n L e m b e r g ( 4 ) .

    P o a t e c M o h i I , p o l c o v n i c u l M o v i l a n ( 5 ) , c a r e i n l o c u l i n l a t m a n i aC a z a c i l o r U c r a i n e i p e C u n i t c h i , u c i s p e n t r u n e i z b a n d a i n B u g e a c , e r au n M o l d o v e a n , d i n n e a m u l d o m n e s c c u a c e s t n u m e , v r e u n f i u a ll u i B o g d a n f e c i o r u l I e r e m i e i c a r e , i n t o r s d e l a T u r c i , s e s t a r *i n t r e P o l o n i , p r i n c a s t e l e l e s u r o r i l o r s a l e , a s a d e b i n e m a r i t a t e . P a n &i n a n u l 1 6 8 5 , i n t o a t a D o m n i a l u i D u m i t r a s c u C a n t a c u z i n o i p a n &l a a s e z a r e a i n S c a u n a l u i C o n S t a n t i n V o d a , C a n t e m i r , t i t u l u s u l U c r a i n e i r a m a s e a l i p i t d e n u m e l e s t a p a n i t o r i l o r M o l d o v e i ( 6 ) . D a ra t a t i p o a t e c r e s t e r e a e m i g r a t i e i r o m n e s t i p e s t e N i s t r u , i n t a r g u r io r a s e , f u g i a u o a m e n i i l a U c r a i n a p e s t e N i s t r u , s i n i c i z l a t a r i i n up u t e a u s a r i o p r e a s c h . ( 7 ) r a m a s e d i n e f e m e r a u n i r e c u M o l d o v a a t e -r i t o r i u l u i u c r a i n i a n d i n t r e N i s t r u s i B u g . P e s t e v r e o s u t a d e a n i o f e n -( 1 ) I - T u r m u z a k i , 1 . c . , l a 1 6 8 3 ; E n g e l , 1 . c . , p p . 2 7 7 - 8 ; S t u d i i ( l o c . , X I , p . 1 4 1 i u r m . ;X X , p . 6 3 s i u r m .( 2 ) N i o o l a e C o s t i n , p . 2 7 .( 3 ) C o n s t a n t i n C 6 p i t a n u 1 , p . 2 0 5 .( 4 ) N i o o l a e C o s t i n , p . 3 3 .( 5 ) m i d . . p p . 3 0 - 1 .( 6 ) V . s i m a i s u s .( 7 ) M u s t e , p . 2 0 .

    ie

  • 8/2/2019 Nicolae Iorga - Ucraina Moldoveneasca - 1913

    16/19

    1 4 N . I O R G A A 6 0s i v a r u S e t t s c h , b i r n i t o a r e a s u p r a T u r c i l o r , e r a s h i e i e i n s c h i m b p h i n n t u lr o m a n e s c d i n t r e N i s t r u i P r u t , t a r I n d c o l o n i s t i s t r a i n i d u p h d a n s a .N o i a m f i d a t o r i , c r e d , s u r m A r i m r a m h s i t e l e a c e s t e i e x p a n S i u n i ,c a r e a M o u t c a t i m p d e t r e i a n i N i s t r u l 6 h f i e a p h m o l d o v e n e a s c hs i a d u s p l u g u r i l e r o m a n e s t i p l e a l a p e s t e r i l e d e s t a n c h d e a s u p r aB u g u l u i . R u i n e l e d e l a N i m i r o v , T i c a n o v c a , R a s c o V d a c h m a i s u n ta s t e a p t 5 , , c a i b i s e r i c i l e d i n S o b o t o v s i C e h r i n , c e r c e t a t o r i p i o ic a r i s h c a u t e r a b d t o r u r m e l e u n o r i n a i n t a s i i n m u l t e p r i v i n t e m a if e r i c i t i d e c e i t n o i ( 1 ) .

    L t o 7 1 9 1 , A p r i l i e 1 d n h . A d e c A e u , T o d o S i i a D u d u c a l c a , a c r i d s i m r t u r i s e s c u c u a c e s t u a d e -

    v r t r a t i l z a p i s u l t i m i e t p r e e n i n g e t i , d e n i m e s i l i t a $ i d e n i m e a s u p r i t a , c e d ea m i a v o i a b u n a = i t v i n d u n u n t i v a d d e m o r a i d o t b r a n i s t i d e a n t i p ia p a C o s n i i , m a t S u s i d e m o r a l u i M u l n i c e n c o , d u m i s a l i l u i E n i H a t m a n u l u ID r a g h i n i 6 , d r e p t u 4 0 l e t , d e n a i n t e a o m e n ! b u n t ' , a n u m e I a n c o H o r o h , M i h a i l oS u l i c e n c o , S t a h l B i s c u t o v i l z i a t i a l p o a m e n T b u n i i b r t t r i n i , s i d e a s t a d z il u i n d u b a n i , . . . l e i p r e m A n a m i a , d i n g m i n u t e d u m i s a l i t u t E n i D r a g h i n i c i H a t -m a n u l u i , d e p a r t e z i l p r e [ m i n e ] s i p r e t o a t i r u d e n i i a m i a , c o p i i s i f r a p $ i r e c e n t , r i ep o t 1 s i s t r e n e p o p , e e s 5 ; f i e d u m i s a l i l u i E n e H a t m a n u l u i i L ' r u p A n e s e i d u m i s a l e$ i c u c o n i l o r i l s ' a n e p o c i l o r t i i s t r e n e p o t i l o r i r d u m i s a l i i n t v i a 6 n i c aP e n t r u a c e s t a l u c r u a m d a f t ! $ i a d a s t a s c r i p t u r a d i n t i m i n u l i m i a l i p r e i n t -m i l e d u m i s a l i , c u s c r i s u l a n u m e l u i m i e u $ i a a l p o a m e n T b u n t , e a r nt i m p l a t i l l a a 6 a s t a v o l n i c a t o c m a l a n o s t r a , c i p u s u l t t d e g e t e l o r t i n o a s t r i , ' c a S I Ls t i e . U T i c u n o v c a , I t o 7 1 9 1 , A p r i l 1 .

    l a n e ( ) h o r o h .I s t o c r t U n f u r l m a r t u r i i . R o m a n V i s o s e h i i ,p i s a r r i e n e r a l n i t , m a r t u r i l .T u d o s l i a D u d u c a l c a .

    O s t a g i e ] .D e m i i a n U V u v e a r e n c o ,r o t a t e d m a r t u r i l .I o n a $ c o , S c o r i n g ,m a r t u r i i .

    M i h a i l o S u l i c e n d o .I v a n i G o g u m a . $ o l t u z i td e T i c u n o v c a ie n t o p c r t p i t a n i i .

    I P 0 V o l i l a m a r t u r i l ] T i c u n o u c a . ( R i b l . A c . R o m . 5 / 1 1 ( 2 ) . ) .( 1 ) P a n i i a z i , n u m a i d - 1 1 . B o g d a n a v a u n t , l a M o s c o v a , a r h i v e l e C h i e v a h t i , t n c a r i s ec u p r i n d , d e s i g u r , m u l t e i I n s e m n a t e l u c r u r i p r i v i t o a r e l a n o i .( 2 ) i l a 2 5 M a i n 7 1 9 3 ( d o e . 8 9 / L X X V ) e p o m e n i t U o r a i n a , d a r n u m a i i n p e c e t e .

    t i t n i a r e .s ' a i l

    s a

    .

    ,

    W . . . .

  • 8/2/2019 Nicolae Iorga - Ucraina Moldoveneasca - 1913

    17/19

    N . I o r g a , U c r a i n a M o l d o v e n e a s c d .

    C k - e

    < 3T i e r 1 C A b e t ;

    , e - - , , c - , s - 7 1 ,f t 1 3 . / , , 1 . , ( i v , , , , , . . i . , , , , . . . , . . - r , - - ,, . . . . . . " , . . - v , , , . / . c e

    v c . : 6 . , : 4 \ - ( : , , , l h , A T I : : : A ; 4 7 1 Y . ; : : :-, N 4 . _- - - " , , e r - c y e t4 1 0 : . > c i i i f i x e l i g - 7 - 7 1 r r : - " 1 " 0 4 1 A L I - - e . ' ' ' ' . 1 . . . . , A A ,_ . , , . . - - P U -t . , 1 " - i , C D' ' ' 4 4 - 1 1 , 4 . 4 4i . o t , A . 4 4 . , - i - t - i- r , n t t r i m : A C ;. . )

    0 1 , 4 - - r I t . . . . t - q , - x - - 3 , 1 0 . . . . , , A . ,. . , - fC . ) 0 1 - 4 , , , l ' " I A t , 4

    . : 4 C . ) ./ 1 , 1 ? l e )1 . 4 k ' / . 4 0 t r r y t - - r o w

    t o .r r r ,

    C ' . - t ( C P O '1 3 L , - a pr ; , e 0 M O , i f r - t .0 I 7 09 , 4 f C I ( 7 ( iC A A . *e I l y 1 , N - 4 . 4 4 - Y . 1 , 1 2 + 1 , 1 : 4 " L e y t m j 0 , 4

    ( 1 4 ' C . )- s t t r t r r i - , f ( 1 ) N - - 1 . i t nI A l - c r t . ,C/ c m ' ), ( ) i t 4 ) 1 . - 0 , .o U 1 / e fy A

    . 4 4

    ( 4 0 - , v

    A n a t e l e A . R . T o m . X X X V . M e m o r i i t e S e c t . 1 s t o r i c c .

    L I

    A ,c i .147 , C j

    c 5 1 A 4 \

    - r n - c- - 0 7 , . 1 2 1 - ,n ho w i , r , " A

    A

    T r , P 2 - ,

    -

    A . , ^ 1 C H 7 O s s ' L

    A t (

    A , 4 h - - T ) .P 4 / ,. " S t ' I L I. 1 6 - 2

    e l /- A "

    A A 4 1 4 , S t J A P s

    W t . . " p i e h - 4 , 1 1 KII I

    . 5 ; 1 1 4 . 4 1 . , A . : ,

    _ . ..

    L A M t r e y,

    v A

    " P . t V . 5 5t e 4 , i ,a l , , , , , , . ' 4 . :v i *

    ' ' , . - - P , , , . S .A Z ,, , , , . . - - . , . . .

    . 5 - " , - ,, 1. C . . t . t v A n n, * ,

    c 2 ' , - . . . l , , , , , . .. ; L i - 1 , r , . - . :, /i ' ' ' ' Q r f f r4 4 0

    A , , , , , 4 . . . . . ' , : 6 . ? - r 7 , 4 2 4i l t i f Y i v , - ,. . . _ . . . . . , , ,

  • 8/2/2019 Nicolae Iorga - Ucraina Moldoveneasca - 1913

    18/19

    A n a l e l e A c a d e m i e i R o m i n e . L . B .O r i g i n i l e a s i r o - c h a l d e e n e a l e g r e u t a t i l o r r o m a n e , d e M i h a i l C . S u l u . - , 2 0A r h i v a s e n a t o r i l o r d i n C h i s i n a u i o c u p a t i u n e a r u s e a s c a d e l a1 8 0 6 - 1 8 1 2 . I . C a u z e l e r a s b o i u l u i . I n c e p u t u l o c u p a t i e i , d e R a d uR o s e t t i 2 -N e g r u V o d a s i e p o c a l u i , d e D r . A t . M . M a r i e n e s c u . . . .. - , 5 0C r i m i n a l i t a t e a i n R o m a n i a , d u p d u l t i m e l e p u b l i c a t i u n i s t a t i s t i c e ,d e I . T a n o v i c e a n u . , 3 0A r h i V a s e n a t o r i l o r d i n C h i s i n a u s i o c u p a t i a r u s e a s c a d e l a 1 0 6 - 1 8 1 2 .I I . N e g o t i e r i l e d i p l o m a t i c e s i o p e r a t i u n i l e m i l i t a r e d e l a 1 8 0 7 - 1 8 1 2 .A m i l n u n t e r e l a t i v e l a a m b e l e t e r i , d e R a d u R o s e t t i 1 , 5 0U n i o n i s t i s i s e p a r a t i s t i , d e A . D . X e n o p o l - , 5 0T o m . X X X I I . - D e s b a t e r i l e A c a d e m i e i i n 1 9 0 9 - 1 9 1 0 5 . -X X X I I . - M e m o r i i l e S e c t i u n i i I s t o r i c e 1 4 . -S t i r i d e s p r e v e a c u l a l X V I I I - l e a i n t e r i l e n o a s t r e d u p d c o r e s p o n -d e n t e d i p l o m a t i c e s t r a i n e . I , 1 7 0 0 - 1 7 5 0 , d e N . I o r g a . . .. - , 5 0A r h i v a s e n a t o r i l o r d i n C h i s i n a u s i o c u p a t i a r u s e a s c A d e l a 1 8 0 6 - 1 8 1 2 .I I I . A m a n u n t e a s u p r a M o l d o v e i d e l a 1 8 0 8 l a 1 8 1 2 , d e R a d uR o s e t t i 1 , 6 0- I V . A m a n u n t e a s u p r a T e r i i - R o m a n e s t i d e l a 1 8 0 8 l a 1 8 1 2 , d eR a d u R o s e t t iD e s p r e e l e m e n t e l e c r o n o l o g i c e i n d o c u m e n t e l e r o r n a n e s t i , d e N .D o c a n - , 5 0P a r t i d e l e p o l i t i c e i n R e v o l u t i a d i n 1 8 4 8 i n P r i n c i p a t e l e R o m a n e ,d e A . D . X e n o p o l - , 6 0S t u d i i p r i v i t o a r e l a n u m i s m a t i c a T e r i i - R o t n n e s t i . I . . B i b l i o g r a f i es i d o c u m e n t e , d e N . D o c a n 1 , 2 0S t i r i d e s p r e v e a c u l a l X V I I I - l e a i n t e r i l e n o a s t r e d u p A c o r e s p o n -d e n t e d i p l o m a t i c e s t r a i n e . , I I , 1 7 5 0 - 1 8 1 2 , d e N . I o r g a . . . ., 8 0C o n f l i c t u l d i n t r e g u v e r n u l M o l d o v e i $ i m a n a s t i r e a N e a m t u l u i .I . I n a i n t e d e 1 l u n i e 1 8 5 8 , d e R a d u R o s e t t i . 1 , 6 0M a r e l e s p a t a r I l i e T i f e s c u s i o m o r i r e a l u i M i r o n s i V e l i s c oC o s t i n , d e I . T a n o v i c e a n u . . . . . .. - , 5 0L u p t e l e d e l a O g r e t i n s i T e i s a n i d i n z i l e l e d e 1 3 . s i 1 4 S e p t e m -v r i e 1 6 0 2 ( 7 1 1 1 ) , d e G e n e r a l P . V . N e i s t u r e l . . . . . . . . . - , 5 0C o n f l i c t u l d i n t r e g u v e r n u l M o l d o v e i s i m a n a s t i r e a N e a m t u l u i .D u p a 1 l u n i e 1 8 5 9 , d e R a d u R o s e t t i 1 , 5 0D i n a m i n t i r e a u n u i b o i e r M o l d o v e a n d i n j u m a t a t e a i n t a i a y e a -c u l u i X I X , D i t u i t r i e G h i t e s c u , 1 8 1 4 - 1 8 7 8 , d e A . D . X e n o p o l . . - , 7 0

    o D o a r n n a l u i I e r e m i a \ T o d d , d e N . I o r g a 1 . -S o c i o l o g i a s i s o c i a l i s m u l , d e A . D . X e n o p o l - , 2 0D e s p r e m e t o d a i n s t i i n t e i i n i s t o r i e , d e A . D . X e n o p o l . . ., 2 0T a r a S e v e r i n u l u i s a u O l t e n i a , d e D r . A t . M . M a r i e n e s c u - , 5 0* X X X I I I . - D e s b a t e r i l e A c a d e m i e i i n 1 9 1 0 - 1 9 1 1 4 . -X X X I I I . - M e m o r i i l e S e c t i u n i i I s t o r i c e 1 2 . -F r a n c i s c I l d k c z y a l I I - l e a , i n v i e t o r u l c o n s t i i n t e i n a t i o n a l e u n g u -r e s t i s i R o m a n i ! , d e N . l o r g a . . .. . . . . . . . . - , 4 0U n c a l a t o r i t a l i a n i n T u r c i a s i M o l d o v a i n t i m p u l r a s b o i u l u i c uP o l o n i a , d e N . I o r g a - , 3 0D o n a d o c u m e n t e p r i v i t o a r e l a R e v o l t a b o i e r i l o r d i n t a r a F a g a r a -s u l u i i n f a v o a r e a l u i M i h n e a V o d a n u m i t c e l R a u , 1 5 0 8 - 1 5 1 0 ,d e l o a n P u s c a r i u - , 2 0C a r o l a l X I I - l e a , P e t r u c e l M a r e s i t e r i l e n o a s t r e , d e N . l o r g a 1 . -M a y a n o t e d e s p r e c r o n i c e l e s i t r a d i t i a n o a s t r a i s t o r i c e , d e

    N . I b r g a . . . . . . - , 2 0A l t e l a m u r i r i d e p r e v e a c u l a l X V I I I - l e a d u p a i z v o a r e a p u s e n e .L u a r e a B a S a r a b i e i s i M o r u z e s t i i , d e N . I o r g a - , 4 0R a s c o a l a S e i m e n i l o r i n p o t r i v a l u i M a t e i u B a s a r a b , d e N . I o r g a - , 3 0C a v a d e s p r e o c u p a t i u n e a a u s t r i a c a i n a n i i 1 7 8 9 - 1 7 9 1 , d e N . l o r g a 1 , -I n s e m n f i t a t e a D i v a n u r i l o r a d - h o c d i n I a s i s i B u c u r e s t i i n i s t o r i ar e n a s t e r i i R o m a n i e i , d e D . A . S t u r d z a :I . T r a t a t u l d e P a r i s d i n 3 0 M a r t i e 1 8 5 6 - , 4 0I I . A n u l 1 8 5 6 1 , 2 0I I I . A n u l 1 8 5 7 1 , 6 0I V . L u e r a r i l e D i v a n u r i l o r a d - h o c d i n I a s i s i B u c u r e s t i 1 , 6 0V . A n u l 1 8 5 8 . C a i m a c a m i a d i n M o l d o v a a d o m n i l o r S t e -f a n C a t a r g i u , V a s i l e S t u r d z a , A n a s t a s i e P a n u 1 . -P a r t e a R o m a n i l o r d i n A r d e a l s i U n g a r i a i n c u l t u r a r o r n a n e a s c a( i n f l u e n t e s i c o n f l i c t e ) , d e N . l o r g aM u n t i i M i n a s s i T a r n a s e l , d e l o a n P u s c a r i u - , 2 0D i n a s t i a l u i R a d u N e g r u V o d a i n U n g r o - V l a h i a ( V a l a h i a M a r e ) s iD i n a s t i a B a s a r a b i l o r i n O l t e n i a ( V a l a h i a M i c a ) s i i n V a l a h i a M a r e ,d e D r . A t a n a s i u M . M a r i e n e s c u 1 . -

    ,

    9. . , -

    . . ,

    .

    I L

    D

    . .I

    -

    . .

    --.

    . 0 - 1 1

    S .

    ,

    .

    . .

    . . . . . . . . . ..,

    - - -- , 2 0 . ,

    . . .. . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . .

    . . . . .

    . . - . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . .. . . . . . .

    . . . . . . .. . . . . . .. . ..

    . . . . . .

    . . . . . . . . . .

    . . . . .. .

    . . . . . . .

  • 8/2/2019 Nicolae Iorga - Ucraina Moldoveneasca - 1913

    19/19

    A n a l e l e A c a d e m i e i & M a n e . L . B .T o r n . X X X I V . - D e s b a t e r i l e A c a d e m i e i i n 1 9 1 1 - - 1 9 1 2 4 -. X X X / V . - M e n z o r i i l e S e c t i u n i i I s t o r i c e 2 0 . -B r e a s l a B l a n a r i l o r d i n B o t o s a n i , C a t a s t i h u l i a c t e l e e i , d e N . I o r g a- , 5 0P a g i n i d i n i s t o r i a c u l t u r a l a : I . P r i v i l e g i u l d i n 1 8 1 5 a l T a r g u l u i -F r u m o s . I I . D i n v i e a t a m o s n e n i l o r v i e r i a i t i n u t u l u i S a c u i e -n i l o r , d e N . l o r g a 1 . -I n s e m n a t a t e a D i v a n u r i l o r a d - h o c d i n I a s i s i B u c u r e s t i i n i s t o r i ar e n a s t e r i i R o r n a n i e i , d e D i m i t r i e A . S t u r d z a :V I . A n u l 1 8 5 8 . A d u n a r e a e l e c t i v a d i n I a s i 1 . -V I I . A n u l 1 8 5 8 C a i m a c a m i a d i n V a l a h i a a d o m n i l o rE m a n o i l B a l e a n u , J o a n M a n u s i J o a n A . F i l i p e s c u i i n f l u e n t ap r e c u m p a n i t o a r e a A d u n a r i i E l e c t i v e d i n I a s i a s u p r a A d a n a -r i i E l e c t i v e d i n B u c u r e s t i 1 , 6 0T u r b u r a r i r e v o l u t i o n a r e i n T a r a - R o m a n e a s c a i n t r e a n i i 1 8 4 0 - 1 8 4 3 ,d e l o a n C . F i l i t t i 1 . -C o n t r i b u t i i l a i s t o r i a b i s e r i c i i n o a s t r e : I . D e s p r e M a n f t s t i r e aN e a m t u l u i . I I . B a l i n e s t i , d e N . I o r g a - , 4 00 s c r i s o a r e d i n 1 6 7 9 a M i t r o p o l i t u l u i D o s o f t e i u , d e I . B o g d a n - , 5 0C e t a t e a U l m e t u m . D e s c o p e r i r i l e p r i m e i c a m p a n i i d e s a p f i t u r i d i nv a r a a n u l u i 1 9 1 1 , d e V a s i l e P d r v a n 5 . -I n s e m n a t a t e a e u r o p e a n d a r e a l i z a r i i d e f i n i t i v e a d o r i n t e l o r r o s t i t ed e D i v a n u r i l e a d - h o c i n 7 / 1 9 s i 9 / 2 1 O c t o m v r i e 1 8 5 7 , d e D i m i -t r i e A . S t u r d z a , I - , 4 0I I . - , 8 0I I I . . . . . . . . . . . . . . . - 1 , 7 0N i c o l a e K r e t z u l e s c u , 1 8 1 2 - 1 9 0 0 - 1 9 1 2 , d e A . D . X e n o p o l - , 2 0G h e o r g h e A s a c h i c a t i p o g r a f s i e d i t o r d u p a C a t a1 8 4 7 , d e N . I o r g a - , 6 0P o l i t i c a A u s t r i e i N O d e U n i r e . I . I n a i n t e d e C O n f e r i n t e l e d i nP a r i s , d e N . I o r g a - , 3 0U n o f i t e r r o m a n i n o a s t e a l u i C a r o l a l X I I - l e a . C a t e v a n o t e , -d e N . l O r g a . . - , 2 0A u t o r i t a t e a f a p t u l u i i n d e p l i n i t e x e c u t a t i n 1 8 6 6 d e c e i i n d r e p t t i t i ,d e D . A . S t u r d z a 9N o t a d e s p r e u n s t u d i u a l d - l u i M i l l e t , d e I . K a l i n d e r u - , 2 0I n s e m n a t a t e a t i n u t u r i l o r d e p e s t e P r u t p e n t r u i s t o r i a R o m a n i l o rs i p e n t r u f o l e l o r u l r o m a n e s c , d e N . l o r g a - , 2 0N o r m a p o n d e r a l a d e l a P e r i n t h u s , d e M . C . S u t z u - , 2 0U n m a n i f e s t r o m a n e s c t i p a r i t c u l i t e r e l a t i n e a l I m p a r a t u l u iL e o p o l d I d i n a n u l 1 7 0 1 , d e I . U r s u - , 3 0C o n t r i b u t i i p r i v i t o a r e l a r e l a t i i l e B i s e r i c i i r o m f i n e s t i c u R u s i a i nv e a c u l X V I I , d e D r . S i l v i u D r a g o m i r 2 . -M e m o r i u d e s p r e d o c u r n e n t e l e c a r t o g r a f i c e p r i v i t o a r e l a r s b o i u ld i n 1 7 8 7 - 1 7 9 1 , d e N . D o c a n . 1 , 2 0X X X A c a d e m i e i i n 1 9 1 2 - 1 9 1 3 ( S u b p r e s d ) .X X X r - M e m o r i i l e S e c t i u n i i I s t o r i c e ( S u b p r e s d ) .P l a n g e r e a l u i l o a n S a n d u S t u r z a V o d d i m p o t r i v a s u d i t i l o r s t r a i n ii n M o l d o v a , d e N . I o r g a - , 2 0D i n t i n u t u r i l e p i e r d u t e . B o i e r i s i r a z e s i i n B u c o v i n a s i B a s a -r a b i a i n e e l e d i n t a i d e c e n i i d u p a a n e x a r e , d e N . I o r g a . . .1 . -C d t e v a s t i r i n o n a p r i v i t o a r e l a I s t o r i a R o m a n i l o r , d e N . l o r g a . - , 3 0N o t e l e u n u i i s t o r i c c u p r i v i r e l a e v e n i m e n t e l e d i n B a l c a n i , d e N .l o r g a - , 5 0

    D o n a p l a n g e r i a l e e p i s c o p u l u i d e M i n n i e G a l a c t i o n , d e N . I o r g a . - , 2 0V e r s u r i n o u a a l e l u i I e n a c h i t a V a c a r e s c u , d e N . l o r g a - , 2 0B a r b u t i r b e i e a e d u c a t o r , d e N . l o r g a . . . - , 2 0I n s e m n a t a t e a l u c r a r i l o r C o m i s i u n e i e u r o p e a n e d e l a a u r i l e D u n a r e i ,1 8 5 6 l a 1 9 1 2 , d e D i m i t r i e A . S t u r d z a . I , 1 8 5 6 l a 1 8 6 6 - , 3 0I I . 1 8 6 6 - 1 9 0 5 - , 5 0I I I . 1 8 9 4 - 1 9 1 2 1 . -P a t r a h i r u l l u i A l e x a n d r u C e l B u n : c e l d i n t a i u c h i p d e D o m nr o m a n , d e N . I o r g a - , 3 0

    -- -

    .-

    - - - -- .e - - - .-'

    . . . . . . . . . . . .,.

    . . -

    . - , . . .. . . .- - .- . .

    .. . .. . .. . . . . .. . . . ..

    . . . .

    . . . . . . . . . . . ... . . . . . . . . . . . . .

    . . . .

    . . . .

    . .. . . . . . . . . . . .. . .. . . . . . . . .

    . .. . . ..

    . . .

    . . .. . . . . . . . . . . . . . .

    . . . . .. . . .

    . . .

    . . . . . . . . . . . . . . .


Recommended