-
109 SERilONESTRES EX COD.SESSORIA.NO.— SERilO I. 110ubi
aperlissimeait (a) : i 01'ficiumautem omneaulmediuin,aut
per[eclumesl, quodfcqueScriplm.inimauctoriiaie probarepossumus.
Habemtisetcnim itiEvangelindixisseDominum: Si
visinvilamwlernamvenire,servamandata.Dixit ille: Quw?Jesns
auiemdixit itli: Non homicidiumfacies.non
adttlleiabis,nonfaciesfurtum, non(alstimtestimoniumdices: ho-nora
palremel malrem: el diligesprorimumluumi.ieutle ipsum (Mallh. xix,
17, 18, 19). Ilarc sunlmediaofficia, quilius aliquid deest.
Deiiiquedicitilli adolesccns:
OmniahwccuttodiviajuvenlutenteasquUiadhucmihideesl? Aitilli Jesus :
Si vis perfeclusesse,vade, vendeomniabonatua, et da
paupetibus:e.lhabebisihesautumin cwlo,etvenisequereme(Ibid.,20et
21).... lloc est igilur petfectumofiieium.iMediaigiinr
praccepiachrisiicolisomnibus ut adimpleant,perfeciionis tantum
studiosioribus praeceptaper-fecia ut amplectantur, madet
Ambrosius.Quaeutitasint, idemAmbrosiusiu primo
sermonedeclarat,dicens(piodNon ergooinnibiis,sed perfeclisduntaxat
ei consumiuatisUo-ininussuas oiiineslacultatesvendereet in
paupcreserogarcmandavit.Et
luecsaiisdielaadobstruendumliaereiicunim,increduloium ac pseudo
polilicorumos, qui eliamhac noslra miserrimaaeiate,ob
rUidacthicesChrislianacdogmaiaa Panibus siimiiiocon-sensu iradila,
quae -.tulla adbiliita
dislinclioneadctmctosfidelesnecessarioextemlidiclitani,tamfalsequainimpie
iiostiam sanciissimamreligionemanli-iocialemessepronuntiant(c).
XI. Depattitione,etnotiseditotis.— Umimadhuc'
: A est qtiod pancis verbis allingam, nimirumqtiotlini
hisviilgandissermoiiibuspras'iti.Eoruincnimtextiiisi iu codice
continuaiaorationead finemusigucperve-
nit, ct niillamidcirco paragraphorumdistinciionciiiexhihet;
quamtamen, cumego a majoribusnoslris,invitis etiam
codicibus,freiineniaiamviderhn, bii-jusmodimorem reiinendiimesse
censui, |ii-acsertiuiiu
legentiiimcommoditatem.Reficilurqttippelecloris.animns,ut
sicubiAiigusliiiiisail, tle via fcssusnovotilulo, sicut
animitsvinioris bospilio. Recte igitnrRuiilinsC.
Novaliamiscecinit,ad VeneriiimRufumsciibe",s,iu sno ltincr.(d).
IntervallaviaefessisprseslarevideturQuinotalinscriptusmiiliacrebralapis.
g Sermonumanlein texttiinonmillascholiasubjicio,quaeprimaad
codicisvarietatem,ad ejusdememen-daiionem,nd graminaticftmet
palaeographiampcrti-nenl; aliaquedeindeptopono,ui
quaelocaparallelainAmbrosianisscriplisreperianturfereinlenlodigiioinonsirem;
nec postremonot.tsbiblicascoinp.iialivascum iisdcin sacne
Scripluraelocis omitlo, quibusAmbrosiusin sttis
biicusqtievtilg.ilisopcribusttliuir,aut, si
illiscareantAmbrosianascripia, caneri usisimt Patres, qui vcl
Ambrosiosuppares, vel h.iiidpruculab Ambrosianax-tatefloriierunl;
adeo ul cxbisomnibustam
iotrinsecisargumentis,nimiruiiiexsiimmocumAmbrosianisscri|itisconsensu,quamex-trinsecis,ex
aucloritalescilicetel praeslantiacodici.-,bos
seintoncsAmbrosiiMetliolanensisepiscopifetusessegcnuinos,quisqiiecompertnmhabeat,alqtieex-ploratum.Sed
iis praclibalis, candidns et ernditus
C lector judicet; namecce scrmones.
(a) Serni. 1, § 4.;fc)Tom.III,c. I. 15, ntiiu.56et 57.(c) Ita
Uarbeyracusct Gibboniusdoclrinacm iraliSS. Patriim iusiilianl,
qmrum ini|ierrimoiiislau-ravii ctrores opuscui liiutiis:
Dujauiiisme aniienci moderne.OEuvrespoliliquesdeM. de Pradl,
ancien
orcheviquede Malines,Troiat. Edil. Puris, 1828.Vt-de, si liceat,
caput 5, Dela modificationde lactiondu cliristiunismepar la
civilisaiion,pag. 48 et seipi.Ilic liber
niullissacrilegisfuiilibtisquesenteiitiisre-lcrtns cst, quas hic
operosiusconfutarenonesl.
(d)Lib. II, dist.4.
SANGTI AMBROSIMEDIOLANENSISEPISCOPI
TRES SERMONES.
SERMOPRIMUS.DEPERFECTO.
i. DomininoslriJESCCIIRISTIcaelestebpraeceptnma Notandiimesl
Ambrosivocabiilnmconstauterin
cod.ciniiunai scrlptumvelu^laortliograpbia.*
Unataiitumdiphlhongoaeutitur librariusnosler,qtiamabsquenexu
teribit more velerum.Delinjusdiphihongianiiquiiatelate
agmilSalmasiusepisi. a ISnrrav., Couriiigiiijceos. dipl. Lindav. p.
olli, etCasleiusliib. Briiaiin.l.V, p.
5-25.—llaucoilliogra-pbianiin edendo lextu seqticimtr,ne
manuscriptiiiiipropriasperiefratidemns;mimioevero in notis,
nisiciimSessurianusille cilabiturcodex.EDIT.
I) est sacratissimiseuangelicisnpicibnsc adnolaium
:«Venditeomir.aquae' possidetis, ei date elemosy-namd (Luc. xn,
55). > Praesrns sermo earet ani-
c Hujiisinodiintelleciiobaudinfrequen êst in
Am-brosianisscriplis. Legaiur,ex. g>.. Ib. in Ilexaem.,cap. 15,
pag. 55. Venetaeedit., qua utor, an. 1 48.d Cod.
elemosyna;lortassesuperadditalii.t ulliinaia lineola pro m, nt
frequeiilerveleres amaniiensesusi Mint,sed rnodonoti apparct : seu
mavispror-usmest
omissaveterummnre,t|iiimfinalemclidibanl;cujiismodiexemplam
amiquismss. non desunt, incin boc ipso codtce desiileraniur.lnfra
taiiicnrectoscribitnr eteinostjiiam;at constauierciun una c.
ln novaLatinaVnlgatanmiliiiuromniapostFen-dite; sed
Ambrosiiistnm Veieris, ciim NoviTesta-
mcniircrsionemti-nrpai, ijuana nostrahaud pniibimrecedit. 1'orro
Ainlirosm-diim locitm parallelutn
-
1U S. AMBROSIMEDIOLANENSI. F.PISCOPI 112'liagibus, et nihil
reliiiquitincerlum atil obscuriiaieicrplcxiim: nli aperta uerilate
di trartio possessio-nis indicilur, ei prciii a
prarri'gatiot>non lacptur'.< Vendile,iiiqitit.omnia quae pos
idctis,d dntcele-mosynam\
>Occupaloscnelrslihiisofficiismnndanaepossessioniscma c
mo!csli.ii|iien n patitiir inpli-cari d; cl
Denip?adenoiionisprofessioneiam proxi-mos, uel polins mentis
sinccrilaicf Cbristocoiiinn-ctos ' curn solliciMnliiie|ih' s
sarcnlarispnssessionsabsolnit;-0111110111operis tui cnrsnm
omnemqiiecogi-lalionis luac motuni cripil mundo, queni
deptitareilignalusrsl caclo'•. Inde namqueest et ilut qnodaperte
ileinandali : Ut ea
qnaedetnandaiieral,remntisomoihtiscogilationisangori-bns , impleri'
fac.Iepoliiisscnl: Ampu-tiiiit omnem callidae cupilitalis
exeusationeni,quin.bil relinquic giiare inbcl in crastimim,qni
prae-cepil pracrogarimomncmsnlislantiaeqtianlilalem*.
II. Sed praemissa repclaniiis disputationen con-lusirnnda° «
Nolite, inquii,cogitare. dieeites :Q tiilcdemtis, aut quid
iteslietmir?Ila c rnim nationesPquaerunt. Scit antem P;iier uc ter
caelrstis. rjttiilioriimotnniuinindigeiise(llid.
5-2).>Cogitntiodiffi-
n Codexpraeliirnm diphthongo,qnamexpungeremallcm,
ciimgraiuinatieiin hae vocc illam pror>u,evclndaiii.*
Prtierogatio,scn a pineel etogatio,ide.«ldiligensconlatifl.sen
|oiiiis a vribo praerognrepro ante tli-quid (acerc,jnva illnd
Stictoni in Aii-'.c. 55,
prtie-rogtiitisenleiilias,clUlpianii.setlailtlesIX.loc.elcontl.,•iibiptfrtogttrepenionem.ReapseLlpianialiotiiiiiqni:jiiiisconsiilloriimIrruiinnihiisnon
seiuelAmhrositisuliliir, lll sarpeipsinosnioiiiirrnit Maiirini,rl
snllemvideicesl in noiis l. II,p. 580ctt. III,p. 917.Kademilicde
vocesupra rcciiala diitriciio, IIU:H.-i-ifiiejnri-ilic.iest
provendiiio.Ulpiau.II. 14,5, 5, a mcd., et 2,'15, 8, cir. ined."
Cod.citrniii,manif slo u>etdo.J Ita codex scrvaia
pncpnsiiintiein. De bis aliis-que similihtisp
xpositiotiilni-,quassen p r, si paucavcrba excipias, re>inet
codex uosler, videsis apcdPliischiuntotlliograpbosvcteres.• In rod.
tinceritatem.Sane liliera mabnmlat. .' Cod. coniunclut;sed
conittnctosscribete tnalui;ila rnim aul''cedcnliavocabularasu
acctisandioectt-palot...
proximosprorsiisposiularcvideniur.Littetaso et n pas-im in
anlii|uis c-dd. iimmital:is,et cou-versas inviniiniis.
s Cnd.eurnmsollkilud.nemqiie,In ntra ,ue vocemexpungerecensui;
nain plura immiitnndaforcnt, siilla reiinerentur, pmtit jnci-nl in
codire. Ktenimsiquis codicis leclionein fnitc probare maviilt,
1,'galopottel : el Deoipsadevntitmisprofessione;amproxi-mus, vel
potiusmentit sinceritateChristoconiunctus
allegat Mattli.xix, 21, ronstanlcr post v ndeaddilomnia, et-i
eiiam ibidem hac voce careat nostraVnlgata.Ita snne legereesl lih.
i de Abrab.,cap. 3,pag. 12; de Nabttih. Jezrtel. cip. 14, pag. 58;
inps. f.xvinpcrm.7,9; lib. vtt iu Lucnm,106,el alibi.Quoiiallinet
ad illudLucaemodocil., ohscivandiimest quod III
Aiuhrosianisoperibus bacteniiseditisminimooccurrit; quare eo
lesiimonio,nliisqucinfra [laudandis, Ambrosiiversioditari potest,
quam unaruin caelerisSS. Pairum vcrsionibuscobegilcl. S.i-lutier,
et in scholiis sux veterum biblicorutnColle-ciionissummaulililateac
laborecnngessii.Proferiobancpreliosissimamcollcclioncmplusqnadringenlisversiculissupplet,
ct augetSessorianuscodex aiui-quissimus,qiiem Dco f.ivente
quanloc'.usvulgainrisiimus.1En Ainlirosiidc
perleciioneseiiieniiain, qu.imifiseseciitusleinpornliabonasua
oioni.iabdicavit,ctvel egenisdisiribuit, \el triiuiit Ecclosi.e;itt
ex cjns-demVitaexploratiiinesl, ac undii|iieexcjus
scnpiispromicat.Siquidemhwc eiiimest, srribil lib. i
deexcessuSatyr., n. 60, summajustitia,venderequmha-beas,et
conferrepauperibus.Quienimdispersit,dedill>niipeiibus,justiiia
cjus innnct ina'leroiim(l's. cx',9) : ergodispensatoresuot,
t.onhwredesreliquil;naniItwreduiissuccessoriqiimritur,dispensatioptiiip.ribnscb.igaur.
Con*oiiatsibi S. docOfcpisi. 7, pag. 15.
B
cnramsolliciiudineinqiiesaecularispossessionisabsotit(sitbintelligevir
perfcctus),id est evinctt,sen tuperut;qoo senstihoc verbninabsohit
isurpiit Anibrnsiusiup.sal.xxxvn,21, i. II : vernm cx
leclioueqiiani reti-nui magis sentenlia flnereviilrb.itiir, iia ut
nbsolvit(iro liberat(scilicrt Deut)pusrloinsil,
qiioiriodoillmlolilineleiiam in psal. xi.v, 17.'' llic ct infra
\inl>rnsiiis,quamvis»d pluresverbilaciat,siugtilariterpro sno
more loqitinr. IIiijiismo.ltexemplabaiidraro in
Aiiibrosianissctiptisocciiiriini.Vnl.Iili. de Fugasaecniiw, 55, t.
I, elc.' Ita codexconsiaiitrrpro illud.i Siibinlelligcperfectis, id
est perfectisinjungit.Vcrbtimqniilenidemnndopro
injungousiirpatLivusl. V,27 el VIII,56. Verumin boe serinone, iu
qimItaecvox infra recurrit el |irvaldemandovidetnrndlnbia,
qttosensti ea usns est Snelonu.siu Ncron.c. 55, in Ang.r. 10, et i
i C;«s.c. 83.1Cod. edumtis;scrip i tainen edemus,cinn rt in-
, ferittsbanc leclionemcodexretinenl.' ' lia codexper m,
quamscmperiu boc vocabuloscribil.,nVidesupranot. f, p. 1(llujus
pag. not. h)." Voxdispittutiofrequ-iler
apudAoibiosiuioidemsiguilical,(|iiodtraclalio, seti
prwdicatioevangelica:It.i cditoresISoneil'ciini,I. II, p. 1040,nol.
d.0 lla codex vciust.ict ipiiilemreeta scripturapiorollustranda;
XaSSaxtcrfu;enim propriuin Afroriimfuii, lesie lsidoroOrig. I. 32.p
Natio viliori sen u e Gr.rc.iconsucludine.Vid.Suidamad
vocemihcf.
t. III, ubi, Scriptumes', nit Mnllh.\ix , 21, non nidid acimi
dimidium,»i tamenvts y,ejeclui esseDe<offcras: sedut omniul"ti
vendns, el des pauperibut.Parit legeslib. i de Offie.rap. 50, 6;
lib. de V.d. v,27 el seqq., ac e, isi. 26,'p'g. 6, l. III.-
Eleemosynampassimcomintndaini suis
conciA-uibtisMediolan»rsisnnlislcs, el prarserlimin psal.
I cxvinserm. 8,22; senn. 12,24; lib. VIIIinLtic, 243ei seq.. l.
II; alque epist.2, '20,t. III.3II. L., qtii baud legilurin
Atnbrosinscriptis as-scris, ila habel S. Cyprianuslib. de Orat.
Dom.,col. 210; de Oper. et Eleem.,cul. 240; rt lib.
ni.Testfmonior.,col. 507, additislamen cumVulgata,aut
qtiidbibetnut,qun?nuctor.reg. cleric. apudAtt-gustinumomitiii. I.
I, col. 50." S. AugtistimisAmbrosiino-lri discipntiis,qneiriad sui
magislriscriplas;epe resoexissenotanl Mau-riui I. III oper. S.
Aiubr., col. 995, ita h. I. albgatlib. u de Serm. Hom.in ni., I.
III, tol. 222, et ii!>.de Mend.,col.+37,necnon lib. conl.
Adim.,1.VIII,col. 115.• Recolcannnlatasnprapag. 1, not. 2
(Hujutpag.not. '), et siimlia fere legcsisiu psal. cxvm serm.8, 9,
etseim. 21, 18, l. II.6 lloc testimoniiim,quo carenl
scrifitaAnibrosin-nn, imrcpeiitur r.itatum apudS. Cyprianumlib.
deOr. D.im., col. 210 et lib. de Oper.et Eleem., col.
-
• « SKRMONESTRESEX COD.SESSORIANO.- SEItMOli *!*-
denliaediiiinaeprofessionisin le periinit lide.n: ct 1dum
nieluis», ue quitb desil in alteruin diem, nc-cesseesl dubilesde
promissis;mamisdeinderetrabisab oprribusiuslis: alque ita fit, ut
itifirmacogita-lionedeten.us, a bonooperedesistas, et
desistensalionooper-, religionisac diuiiminnoinenamittas,etipsa
inbecillilaiis«luae perfidia'
aethnicisincredulisconparatus,incrcdulilatis deteslabile nomen,
etstuliitiaeiiocabulumgeniiliiaiisincurras*. Chrisiia-uoruin est
enim spe fidissimafutura cogilare\ etgenliliumdesperaia, perfidia
piaeseiuiaquaerere*,diccnie Christo : « Nolitecogilare, dicenles :
Quidedeinus,aul quiduesiiemur?llaec enimgentesquae-rtinl. >Et
adtecit: «Scit aiileinPaler uestercaele-slis, quia
liorumoiiiniiimindigelis.>
lll. Condiciuiisf nostrae necessitatis« caelestiPatri h
noliliainlatercnonpossediuiuussermocom-monuit, ct eius
prouideniiaprocuralionequenobisnmiiiaadponi' dcmandat; si nos
iustiliae operibusiiiliacieoles, et ivgni caelrslis
iuquisilionedetentos
° Cod.,mcluit,sed melttislegendnnivrrba sei|iisn-lii in
seciuiili piTsouadubttes... rettahis ...
desittasplantiuifaciuiit.'' llarod., fnrlassisqiiiascqniltird.
Nimiruin(anted unoeudemqiiesonoapud velercselfcrebaltir.c-Ita per
n.J Cod.bic etalibi in lnijusmodivocibusscrvateon." Codexiivnrrat,
srd qiiidcmmendose.1 lia cod. ci pro li, ciijosniodiexempli cl
inlralecurrunt, ct antiqiiicodd. passiinsiippctiinl.u ln roil.
uecessituinn;sed correxinecessiluiis: itaen-mseii-us
postularevidelur.
A nullaaerumiiarum praesentium solliciludocoupun-gat i \ dicens:
« (luaerileprimumregnumDei, etiustitiam eius; et omnia adpoiientur
uobis• (Ibid.53). >Deditosiuslitiae ac pietatis officiis,et
caele-siibus excrcitaiiouibusoccupalostmos lacil de om-nibus, et
securos: ut non auoceris a nolilia genito-ris, nona
cognilioneuuigeniiidisiraharis,neca
dono-sanciiSpiriluspiofessionequedesisias;
iioiiaberressiniedilaiionepraecepti,nonabspeproinissi,
nonalidecreditijioiiadilcciioneproxinii.oonaperfectioiieman-dati6,dequo
Moyses(Deut.vi, 0, 8) inonei,ul
cordiuosliosemperin.-idal,semperconspecluiadsislat,mu-diialionemcmbrisnmnibusuinculatum*sensibusno-slris
sempcr inhacreat'. DehocDauid: « Cantabilesinibicrnnl
semperiusliliealionesluaeDomine8iPsal.
B cxvm, 54). >Et iterum:« ln legeDoininifuituoluntascius,et
in legeeiusmeditabiturdie ac uocie*(Psal. u2). > El alibi
scribtuni est: « Non recedat liberlcgishuiusde manulua; el
medilaberisin eo dieacnorie " (Jos. i,8).
>SimiliterApostolusbortnlur et
b Cod. calcstisPalris, sed
eiuendaftiliHiiprorsusfttitcneles'iPatri.' Ita rod. seniper retiinl
pra^posiiinnematf.1Cod.conpugiiat,t\\\:\;prorsusinaiiilcslamela
liestsvidehalurpn>conpungat.k ln cod. uincultitiis,se.l
uinculalumseribeudiimpulavi,ul nentio miuidutoconcordet. •1 Ita
cotl. per b iit infra iccnrsitai. et in aiitiquiscodd. frequeirer
occnrrit. Vide apud MaiumCicer.antiqu. inierpreleuixv, 2, in
Yatiiiiumt. II, p. 185cdit. Itom. 1828.
210, omissalanicnvocecaelesit, quain re inet apmlS.ili.ilierm-.
Claromotil.NoLandiimrsl iiilra in h.ediu lib. de Exbnii. virginit.
9, 56, l. III : et ecceomniusuppetcnivobis.Ilae diversilate lec
ioiium,deipia iinn abs re fuerit bic i|ua
-
415 S. AMimOSIMEDIOLANENSISEPISCOPI iltfmonet,ad
Timotlieumscribcns : «llaec melitare,in his c-to : nt profeclus
tuus adpareat omnibtis'
(I Timoth.iv, 15). >IV.
Volnnlasreligiosihominiscaeleslibuslegibtis
dclenta, rl diuinaeiiisiificalionisineditationibnsdie-busac
noctibusoccupatanon habet uacuumtempus,igiiosaecttltimcogitet,quo
possessionemcuret,exor-net
urbanapraedia,rusticaliniiisdisciplinamexcolal,redditus
suppiilet,inpensa discutiat'. Si enim istutarripueiit, illut
deseril, secundumquod Dominieiissermo promisit:
-
117 SERMONESTRES EX COD.SESSORIANO.— SERMOI. ItS
temin Dominoexultabo,et gaudeboin Deosalulari.meo*(Hab.m,
17,18). >GauJet semperellaetalurin Dimioo, qui
mundanaepossessionisoneribusab-ieciis, uel potiusin frattum iuopia
praerogaiis,nrcininiiientibus,nee
praeseniibusplagispraestriiigiliir.Non eumexacliotributnria
necessitalis inpulsai\non possessionisarua squalentia»
nonarbustaculttwrini de.-ertionedeformia: non eum sollicilat
saeuagrandiniscaedes•>,non ubirtas imbriumlon^asere-nitale
suspensa,non
tempestaiumuastitascrebfas:nonriiinalectorum,noncondiciolampieiHiumacmo-rientiumproximorumsolliciludodiscrucial,nonser-uorumfuga,nonfurlum.
VI. In iuto sunt, omniaquae ad caeliim translatasunt *;
nullacalumniainqiiieiantur,nulla litepulsan-.tur,
nullodetrimemosaecularidepereunt,quaecaelopraemissasunt,
quacDeocustodeseruantur, dicenteDoniinoIESUCIIRISTO:
-
119 S. AMRROSIMEDIOLANENSISEPISCOPI mSEIUIOII.
Adversuseos, qui dicimlpossetsionemuon ditlrahen-dam,
sed(ruclibusmisericordiam(acieudam.
\. letu Christisa/utare* praeceplumest: « Veu-dite omnia quae
possidelis,el date elemosynam'(Luc.xn, 33). >Domimciniaginlrib
fidesinprompturil, quae nousotumdistrahic
iussit>uerunietiam,quidde distrnclofieret,demandauil'.
Sedhancfidempraui doeloresfriuolisac fuiilibttsnerbs
infuscant;quosapoitolusPaulusiamnoncaruis,sedquodpeiusd esl,
diuinissermonibusadultcros*praedamnauil,dicendo: Et iteruui : Et
illtilquodiu euangelioChiistusPharisaeosincropans
iiieinorauit,dicens:
II. Nonest, inquiuut,distrabeoda, sed retiiiend.ipossessio;
eldeeius redilibusmisericordiaeoperacelebranda. Qnid sub uestiiu
operis uiisericordiae
A
ardoremcupiditateuiquebabendaeretinendaeque•pos-sessionisoblegis?Quidinpietatistuae
flagitiumsubuelaminepietatisobumbras? QuidDominicuraprae-ceptum,et
ipsasua puritate praeclarum.credentibus
- subiili eripis perstiasione?Quid ficto simulatoqueconloquio'
religiosis denegascaeleste mandalum?Quid Dei seruulis « serpeniino
consilio paradisumintercludis,qni non inlroieiisipse, uerumetiam
in-troire cupientibus legnorumlaelcsliuin claues ab-scondis?' Nnnes
sapienliorChristonecraaior, quifieri iussit; non tnelior
Pauloapostolo,qui perfecit."Qui inox inluininatush esl gratia, non
adquienitcarniet sanguini»in pa-sionilus irepidis; non
Hic-rosolymamconscendit, ul a praccedenlilnisAposlo-lis
consiliumsortiretur 10, quem de oinnibus fidri
B praeconiis insiructumfecerat diuiiiinn et caeiesteconloquium";
non Ciliciampetil ' propriamciuita-tem'», hereditatemacciperei
paternam, quam proChristo pauperibusdeseruerat; qui nec
nobilita-tem ipsamromanigeneris,dequooriginem sangni-iiisduxerai '\
defensauit,l ouampas ioneDominica
» Rtibrussticcus, quohaccprima verba in c.>d.seriplasunt,
vetusiaieevanuit, et nonnisiex litterispostreni vocabnlilate, atque
cieierortimex vesti-giis, habitaspatormn raliooe, sic
poluisupnlere.b Cariosa iiienibr.inihujus vocabuli litteras
mataiilumservnt ilbcsas,et uonnullossupernoslantuuicxhibetapces, cx
ipiibusegomagitlrtinlerprrtabar.c
Cf.Ulpian.deTransaction.,Apul.lib. i; Suetou.in Vespas.xvi;
Jiislin. IX,1; Tacit. vi Ann.,17,rtrecolesuperiiisdictaitol.
f,,pag. 1 (Col. 111, b).d llaccqtioquevox ;egrein codicelegitur, el
p r-plexepeiutscribo,qnainvislianc
eloculionemcom-pirativatnAmbrosiofainiliaremesse i-ciam.»
Codcxhabendetetinendequesinedipbibongo.' lia c«d.,ut supracl infra,
conlcquiumcumt.nical morevelcrum.
• Vtd.-annnlata in prin.o scrmoncpag. 1, nol. 1(Col.109,n. ').•
Iticole dirta I. c, not. 2 frVooiscol. III, n. ').3 Ktiamin Luc.
vin,9, t. II, apng:olic:t.lictioneadulteri,ait Ainbrosiiis, sunt
tmnes, qui adullerurecupiunlfi ei, el saninthte verilatem.1 lia
Iremeiis.lib. iv, r. 20 , col. 265, coi ronci-nunl llieronyuiits,et
liedaiu b. I. Gneciisvero •/«-mAiUOVTSfTOVXo'/OVTOU6«0.8
PrimaverbnNescitisquiaex snperioreversiculoI Cor. 111,16,hic
tianslala suiil; reliqu.-iaitleniAu-LMislinnslib.
cont.Mtuicliaios,t. VIII, c»l. 179, sir.I git : Quisqu»lemplumDei
corruperit, ctittumpelttlum Deut; ubiadiiit:
QuodvttbummetuentesmtilliLniiniinletpretet, nolueruntdictte
crrumpet; teddixerur.t:Uisperdetillum Detis;et nondeviantesa
riipsa, offemionemvocabnlidevilatunt.... Sed
Gtmci*exemplaributconvincuntut(subiutelligeManichm) inauibtis
apettissimescriplumest : QnisquistrniplnioDei corruperit,
coriunipel illum Deus.> Gnernstexliis -.Consulesallem in psnl.
cxvm serm. 21,11.18, uliib:cememoratidasmit verba:
Quotie*ipsabenefuctarrimini dantut? Quolietvitlus
opptobriottuciliit? Qiioliesipsa ingtala esl gralia? Vendiditjusus
(acultalnsnas,ditpensmtpaupetibus,nibilsibireliqnit:
cantemniturplerumquein ipsa Eccletia,quiadivesessedesivit,
sicutscriptwnest; Si dederit v roiniies laciiltaies snns in
caritate, cniitemptticon-ti'inptiiserit. Cani.vui, 7. Amhrosiietinm
epistnla58 iubnc argumentoversalur. In ea sane S.
doctor11arr.1i.Panliniiitiet Tberasiamsnasnmneslacultat.spro
Clirislnahdicassr, ntqtie iu panperes erogasse;idqiiequod liirpe
hominibusvidebatur profanis,etfiiiiiruniin conlumeliam,beuc
recleque laciuinpa-triarchartiinexemplisdeinonsirat. *
i) s Pnssimin stiis srriplisAmbrosiusS. Pauli apo-stoli
.-xeioplaplebisuaeiinilanda proponil; quippequi (S. Paiilus), ut
ait lib. de Virginit.2%
130,honoreprovocat,magistetiodocei,inviiatexemplo.9 llie
illudadGalat.1,16, spectatAmbrosius.10 U cit. 1.17
Ambrositnrespicii.II Cuiisulelor. cil. vrrs. 12." S. PaulumThirso
iuCiliciaoriundiim,ex liisto-ria res iiotissimaesl.13Clvitaiis
Komanaeprivilcgiofrubitur Paiilns,quo 'rinrsciises Atiguslipntibus
laventr.sac|or.xxu, 27 cl 28.
-
121 SERMJNESIRES EX COD.SESSOItlANO.SERMM.II, III.
112nouecatdeturp.itam' : scd per Arabiaeregiouein*,ut noinenillut
uenerabile, qttodfnerat perseculusiniuria,
quodeloqucuiiaopptignauert et Pharisaeo-rum inuidia,salutareesseac
diuiinmifidopraeconiomorialibuscunclisinferret.Quis igilurPaulo
Irium-pbis multiplicibuspraedito similis adprobalur ingestis; qui
se oinnibuse.xierit saeculi uinclis a etpoiupis,elriteDei
(amiiliisiiunciipabiiur;qui
obtre-ctaniibusinuidisperseuerantcrinsistilDonrniChristipraeceptis
implends, qui dixit : l.78, 6 et 10, t. III.>lSic ctiamlib. IVin
Luc, n. 46, t. II, scrilebat
Ambrosius: Frustra opemmisencordimcwlesii*ex-spectes,si
alienmfruclibusvirtulisinvideas: aspetna-lor
enimDominusinvidotumest, et ab iit, quidivina.beneficiain aliis
petsequunlnt,mitaculasumpoleHa-lit
avetlit.19Perfeciamcariialemhaudunquama misericnr-dia esse
disjunctamrnrsus docel Ambrosiuslib. ide Poenit.,11, b>,t.
111,ubi: Proximut, inquit,ets*no:t poles, nili
fttciasmiserkordiam.llanc aiilemviriutemvaldecommendatsanctusdoct.
in ps. cxvntserm. 8, 22 elseq.; lib. u in Lttc, u. 27, l. IIlib. i
ile Oflir., 11,58 ei teq.; ct l.b. 3, 19, ne.iionepist. 7, 5, t.
III.
-
123 S. AMBROSlMEDIOLANENSISEPISCOPI fUmembrutn esl; contra
misericordiasine ciritale Jiiihilest': quia emorituromne
membrum,quod exsolidocorpore uel diuulsum fuerit uel abscissum.Esl
eoimcarilasapex quidammembrorumomniumretinensarcem*, cui
adcorporata»cotmexaqueper-durant officia cuncla uirtutum'; sine qua
omniumbonorumb merces aul languescil,aut deperit, di-cenle
Apostolo: «Si linguisbominumloquaret An-gelorum,caritatemantemnon
habeam,unum sumuelut aerainentura,aul cymbalumtinniens\ El sibabeam
prophetiame, et noueriminysteriaomnia,et oranemscientiam: et si
habeam omnem lidem,ita ut montesiransferam,cariiatemautem non
ha-beam, nibilsum°. Et si donauerooinnes facultaiesmeas, ct
dislribuero omnia mea pauperibus,et sitradidero corpus nieiiin
urendum, ita ut glorier,caritatem aiiicmnon babeain,nihil mibi
prodest'
(I Cor. XIII,1-5). >II. Caritasomuiumbonorummaier est,
misericor-
diae principium,origo pielatis, fonsbenignitatis',
A capul d iustitiae8, legis
;,;'imptetio,perfectioprae,-ceptorum'. Sine hac unaomnia aul
debilitalacon-ruuiii ', aut regnocarent. Namet propbelicunisen-lire
nihilcst; et leue nosse mysteria; paruum cslfugaredaemones{;
omniaqueuirtutumgeneracon-summare,si caritas desit, inaneesi.
UndeDominusChrislussic ait : «Mullimiliidiciiulin illadie :
Do-mine, Domines, nonnein luo nomine prophetaiti-inus,et in
nomiiteluo daemoniaexcliisiinus,ei innoiuinetuouirlutes
magnasfecimus?10Tuncdicamillis: Disreditea me, nonuos noui, qui
operaminiiniquitatem11(Matlh.vn,22, 25). >Iniquitalisoperaest,
hominemhominiuelle praeferri, fralrem inui-dere fratri,
alterumalleri non id uelle quodsibi: etcumhsitnobis una
condicionaturalis'\condicioneiii
B condieioniuellepraeponi".III. Cumauctnr nostrae salutis,
naturae propriai
diuinitatis conscius, monalibus se cunctis mona-lem exhihuit,et
hominibusomnibushominemprae-buit, et quod maius est, coudicionem'
coudieioi.i
IJ cst adjuncla, ul legilur in Ammian.xvi, 8,rt in
Solin.xxxvn.Vocemcotpotalus pro junclusvel in
unumcorpuscooptatususiirpateliainAmbro-sius lib. ni de Oltic.7, 50,
t. 111.b lii cod. post
bonorumrepeiiluromnium,deindepunctissupernenoiatumexpungitur.c
Cod.prophetia,nisi fortassefueiil a lineolasu-peraddila pro m,
quaevetustalejam evanida aciemurTugiat.* In cod.capudlococaput,
cumcontra alibi vidi-iitlisillul, istul,pro illud, istud.*lla
codexpro corruuntveiustascripmra.' Codexdemonasquaevox prorsuscubai
in men-
I Reroledictasnprapag.15,not.4 Col.122,n "). i' Conferlib. n de
Ollic, 14, 66, l. III, ubi similisdirlio
-
liS SERMONESTRES EX COD.SESSOMANO.— SERMOIII. 126gubiecit,sui
corporisformamin formanoslricorpo-ris coaptauit'; ut lioc
sacramento ' celsitudinemhumihtati, et humiliiatemcelsitudini
coaequarel»;et ut in hocconsummaretpatriam iiolunlatein\ q-uidixil:
Et ilerum: .*),rt
rinm.5,ubisiinilesseiilenii.T'snnt,«tdicliones.IlaecsiintaltentenoIaiida,qiiomagismagsqueauclorcmadneopliytosbnncsermonemhabuissenoscaiur.Siqui-dem
i aeceadem aul nou absiuiila verba olim adneopliylosiu
Iradiiionesymboi
liabuisseponiilices,Itoinaniordinislibelli,quosCaroliM.jussiide
liapti-smo scripseniiiiepiscopiOdilbcrus Mediolan.,Lei-dradus
Lugduneu., Amalarius Treviren. et
Theo-dulplitisAtirrlianeii.,clarissimedocetii.Quibusinodoaccediliiller
libellusde Uaplismo,(|iiemcodexmem-brancns, s.xc. ul videtur ix,
SessorianiH'biblioth.e.hibet, qneinqneioeiliuimcense.i, el
Alcuitio.:-ferre nondttbiio.Sic eniinille fol. 165 rerlo:
Hwcsummaest fideinoslrivdilectissiniinobis,hwc verbantnl sijmbnli
non stipienlimItumtinmsermonefactu,ud
verwdivinitalistwionetisposila; quibusconpre-
I) liendendisalqneservandisnemononidoneits,nemononaptus Hic
DeiPaitis el Fitii unaet
wqnalisptonun-tiiitnrpolestas;hicunigenitusDeide Mariavirgine,etde
Spiritu
Sanctosecuntiumcarnemnalusostendilnr;liicijnsdemcrucifixio,acsepullura,el
tertiadieresur-recltoprmdkatur,elc.15Augiisiinusbb.
xuiConfess.,l.l,c(ill.229et23(i,ei alibi, ronslaiiier h. I. sic
nllejjat: ad probandumvosqiwsit rotuntasDei,quodbonum,et
beneplncittim,el perfecliun.Ambrosiasleriil h. I., ut
probetisquwsil voluntatDei, quodbonum, tt placitum, el
perfe-cltnnesl. Iluir nrcimtIliernnyiiiiislib. i ronl. Jovin ,I.
IV, (ol. 179. Vulgalaelavel Uyprianuscpist. 77,col. 159,ei inin
Vulgaiaad verbumlegunlSeduliitsei )!cdain b. I. Oiniiesvero pro ul
scialis legitnlulprobetis.Gr.vc. Ei; TOSozeaatstvvp.v.;Tt
TObthr.pnT»V0soCr i u.-ju.CJvt,Y.ai.vjvpivtw, z«tT£.'etov
-
127 S. AMiSROSlMEDIOLANENSISEriSCOPI, 128ut nnn inuideasmelioti,
ii.fcrioreni ul praef ras \libi\ ut nonadmitlasolfensam,nt rcmittas
admis-sam, ut honorificeniiapraecedashonorantes,ul
di-leclu*anicueiiiasdiligenles,ul pro inimicisores, utcilies b
aduersarios, ul non oderisperseqeenies*
(llom.XII,9 seqq.).Sic et omnis uirlus decus effi-ciiur,
ornamentum, fides, perfectio, niisericordia,iiiartyriiiiu,
fiammiscorpus exustum; sic lilii Deieflicimur, cum Patri caelesti
operibus siinilamusc(Bom.VIII.16, 17); sic Christohereditariod
iureroniiingimur\ cum bonis, ac malisbona largininr,cuinaut
obliuiscimuriniuriaeeaul cotde dimiliiiniisrcientataiii\ cum
eminemiore dilectu pro amicisnon soliim nostra , sed et
nosmetipsosinpendimns;sic sancto Spiritu abundabimus, cuius el
sumus,si oiniiiinaiisueludiue,quae benignitais siint, im-
jpleamus.
V. IndeDomiuusChristus Apnstolosad uliioiicminbospiliim°
Samaritanorum properanles inotiut,a Conlerannolati suprapag. 6,
nol. b (Col. 1l,"i,ii, d), et hicnl infia
observaditectuprodelectnscri-piinn bonaei vrlusta lectione,ulad
haucvocemad-verlil Furcrlliniiis.b Ita codexcum aspirala
duabusvocalibusinter-posiia, qnam le liotiem, ciiui in pnscis
co.ld. oc-luriat, sollicitaii.lamhacd arblror. Dehac
varielater.xeinpa pra:lictCiceionis inleipres
aiilitpiiisapudMaiuiu,l. II, pp. 52, 54, 82, 84, 90,
102.*Similamusprn simitts facimusscu adsimilanius,subiiilclligenos.
Qttodverbiimciimplerumquecon-siruatur ciniicasu acciisandi, maebain
, invitoco-dice, scribcrc vcl adsimilamus, vel caelestisPalrisopera
similiiiniis;al inspeitn atitiquissimoEsdraeinlcrprelr, qui IV,
vin, 44, babet : sintilastiseminiagricolw, ile dilecta
einendalioiie h&rebaiu, rtcodicislcctionemreliuSed hoc quodper
.sacranieiilumIlrlias uidere
I) meruit, aperte prophctaEseias'" Dominoreiielaniecognouit.«
Superqiteni,inquil, rcquicscain,tiisisu-per bumileni, et
niansueiiim, et irciiicuiemucrbaniea 1J? (Isai. LXVI, 2) > Sic
el Samuhcl" ille, iller In cod. videt; al bic
magissentcitiiaeconsnniiiiivideliatnrleclio, qtianiaiisussiim
ciilierr; nainea-demsane melinr,
ipiainvisillahaiidprorsusabsmdasit. De promiscuousti i pro e el
vicevrrsa recolitdicta suprapag.6, not. 6,et 18,not. a (Col.115,n.
Jet liui.pag. n. ") el infra.BIta cum aspirain in principio,nt
constantcrinantiqnisrodd. reperilur.b lia cod.scribturaper b locop,
iu suj>rascribtumvidininspag. 4, nol. b (Col.114,n. '•).•
Cod.posl tinte conspeclumDnminiaddit : el noitin eo sprilu
Dnminus;qun-qiiidemverhaabiiiiil.ini;el
bicfortasseinlerSeruitlibinriusno^irr, eo
dcce-plusquodpostsiniiliaverbaincoiispectuDominieadeniinlr.ir.ciirranl.
i Cod.,spiritu,eiisa m in fntr.k locod. /erreiiioiuomissamut
snpra.I Cod.irini.p ' Itaconstairer rodex scribitpro Esaiasvel
Isaiusvrl potius lesaias, qundfacltiinvixdiceieina Gr;crn
'Hmii;; nanipriscaorihograpliia«i|ierei legidialur,ntin
iiielFiimagalliiisInsl.Dipt.1.1,p. 1; vi, §9, p. 105." lla c dex
Samuhclcmiih dii.bns vocalibttsi;i-lerposiia.
THocaffirmanlisadverbiumfamiliarissimumAm-brosiofuisse,qui
ejiisderavel levilerscriptavolverit,inficiasibit neino."
IteapseinqnilAmhrosiusin psal. xxxvi,22, l. II,qui suntmansneti,
nisi qnosnullusstimulustlisseii-tionisexagital,non ird
perlurbal,nonswviliaexatpe-rtil,
nonrtibiesctntleiuaitsinfl,tinmtit.*Pnssimiu suis scnptis
Anibr.isiuiiide Eliaegestisrsse Inciitiiinideinipsefalelurlib
-
129 SERMONESTRES EX COD.SESSOR1ANO.— SEHMOIII. 1*0Samuhela
snccrdosinlustris,praeclaris«imosfrntresspecieconsimiles,pares
proceritate,uirliite non in-paresDominipraeceptoreprobatetdepellit,
et Dauideorum fratremhumilitaiesubiectum, mansuetudineinfirmum, et
tramjiiillitalisspiritt: lenioremDnminipraecepto unxit in regeni !;
unde ipse praeeatnsb ait: llaec eleclio Dei mansitsemperet manet,
ut superbosobpugneld et depri-mat, et hiiiniles fotie.itet
extollat. Exaltaiio haecsine humiliationec non polestessr, nec
electinsiuereprobationcf, n>cuocaiiosine discreiione. Et
idcocuminlinnael despectael ultiinadiligunttir*, qu esummaet
magnastint reprobantur4; Deoenim ma-gnainlir.Via,ei
irifirmastiiilmagna3.Docuitlioc apo-siolusPaulns, qui uocationem
crcdcnlitim demou-sirauit ex hac elec ione descendere. <
Videtc,aii,nocalionemuestram, fralres;quia nnn mulli sapien-les
secundiimcarnem, non multi forlcs, uon muititobiles •: sed quae
stulla sunl inundielegit Dcus,ul conliindatsapienlcs; cl
inlirmamiindielrgit Drus.ut confundatfortia '; et igoobiliahuius
mundietcontempiibiliaelrgil Deus,qoaenonsiml
(iiiiquecon-lemptiMlias), ut ea qiiacsiinl(coutempiibitiascili-rct)
deslrnerct* : Ul non gfnrieturoinnis caro inconspcctueius9 (1Cor.
I, 26-29). >
" Ita rodex
cumempbasi.!>Itacodr.xciimdiphlhongo,quaminvitusretinui.qtiamvisin
hacvoceeiiamiualiis vetustiscodd. iniliisc passimohiulerit.c
Atisussmn addere Domine; ita enini scntentiapostularevidettir.
Qnippelibrarii perplexitateob se-qiienlem vocem litiera d
iiicipiciiieinhic Domineoinissuinputabam.J lia cod. prooppugne'..'
Civ\.Iiumiltttione,ineiuloseqnidem,iiisistiprrnd-dita furrit i ,
qtiaemodo reprrialur prrmixla Ciimapicc liltera; p, quaec
super..alinea sttper a linjii.sverbidcsrcndit.f
Mallcmlegeredeliguntur,sed cum lecliocodicis
1Lo uliis est Ambrosiusde Davidiea liiimitilniefrequenteriiilih.
de lnierpell.. el iniitraqueeju-demApologia,necnnn lih. i .!,pp.
21, C7
-
131 S. AMRUOSIMEDIOLANENSISEPISCOPI 132< Si parrm
f.imiliasRetzeebu uocaiieriint,qtiantoinagisdumesiicoseus *
(Matth.x, 25)? >El < Siinundusuosodil, scilotequoniamme prius
odioha-btiil' (Joan. xv, 18). >Sicet Apostoltisail:
Contri-stalur aulemSpirilusa contrariisdesideriis,ideslab
" Ita cod., quam leciioncmidcirco reiiimi. qtiiaiionsatis
cxploraiitmtnilii csi, ntruiiib vel / sit ad-dendimi inlior.
iipiidcuivcteres niss. ouincsaptnlSabat. in h. I. legnni
Beelzebulper / ruin GraecoKCI^ESOUX.Al llieioiiymuslib. de Noin.
Ilebr. vullin linelnijusvocabnlio
litieiainessclrgeiidainnon/;muscaenim,inlit, zebubvocuttir.h Ita iu
cod. trans in verho traiisfigurovilnbjicitliltciain n,
rujusiiioiliin bac cl similibusvocibusve-tuslnexeiuplanon desunt.c
Ita cndexpro cotaphisamur.Liitcrns« el o aptemonet Longus,pp.
2216et 2222, fnisse iiilerdumapud Latinos confusas.ita ul legerentu
etiamcumscrihereiilo. Id coiilirniantValerianu- pp. 2289et2290,
Papirianuspag. 2292,aique cl. Mains,qui inliaecme annolanda
pracivilin sun indice Fronlonisortliograpliico.Quodveroaliinet ad
lilerani f saneillam siinplioilernonper ph scrihebant
Lntini.Siccnim diligenlissiiiiiisMaiusmox lainlatus,el
imn-qunmsntis latidandiisbalirl de Re pub. i, 2, p. 7,n.
(u).Littetampholima LatinisnonfuitteatlliibiiammonelnosCketo,or.
48. Tum Maiiianuslih. m, cap.de Conjug.ail:
nec(excliidenl,cumdicamusIriumfo,quanquama Gtwcisvenial,et pet p cl
h poiiutsctiba-tnt. IdeinveroMaiusilactiaminonelin
indicepalaeo-
praphicondCiceronemejnsque interprelem,tom.
IIClassicor.Aticior.,p. 388, col. 2: F propb nasstin;ei recte,ul
pulo.CntenimsemperLntiniprositaunicalillera f duas
incommodiusscripsissenlpli? Cnteninico.lexnosiernlibi, riim i.l
tisnsrcclamat,ronsian'ci'uiiltirph. Deliiteraz videlsidorumi, 4;
()•ig., ct depjus iistiveteresorthogrnphosnpnd Pulschiiim.11llie et
infrapnrenihesini,tit supra, designareau-sns stun." Cid.
constnntercnmdi,btbongo, et vide stip.pa;. 20, iiot. a (col.129,n.
>•).1 Ita sciibitnr in cod., oinissa aspirata in prin-cipio.6
Cod. laenitasciimdiplnhongo.srd a n expunxi-mtisrum ipsc cod.
handillainrelineat iu vocibusle-nis, lenior,lenitat,ele.h In cod.
qnod,sed d prorsus abundat. ObservatFnmiigallius/nsf.Dipf.I,c.6,
9,p. A02,veleresbaiid
p raro in finevocabuliaddidWselilier.un(/. idipie iniis
verbispraesertim,i|ticisliitera oessei finnlis.lia,ex gr., srribeb
nl ettod, malod, cedilod, etc. , prneslo,tnalo,cedilo,eic.
Cod. Ecitesia, bneolatnmenlitterae a superpo-sila fuilpro m,
qu;eacgicvixlegilur.
1Itain antiq.et novaVulg.cumGraeco." Anliq. versio apml Sab.: Si
munlus.......quiaftiotemme,elc.Vu'g.,
quiameptiorcmvobis.Cypria-IIIISepist. ad Forlunat., p.
268,quoniumme primoodiil.Grierus vero: Et 6 xioptj;...
'/tvwcrxsri,OTIlu.k7T^WTQVO.u&ivp.zu.iw/.iv.3Ambrosiuslih. dc
Eliart Jejun., 21, 79, I. I :Factisiimi",nit,
speclaculnmhujtismundi,cl in psal.XI.III.55, t. U: ul
speclacnlumsimiisliuicmuntloetangeir el hominibus.Legit rttm
codicead verlmiii,tiiioomisso hominibusio epist. 63, 71. Sic
cnim,Spettaculumfnclisuniushuicmundo,el anqeii*.No-siraclectioni
concinuntantiqua versiocl Graecus,aipiolamenabest liuic.*
ItanntiquaversioapudSabat., nnncxceptoron-regnemus,pro quo hnbet
regiiemus.Veruni verboconregnemiisulitiii'S. Ililmiiisui psal.n,
42, col. i;l,el i.x.aci.xv, coll. 144cl 197.8 lla in uiraq.
Vulg.riimGiaccn,sedaddunt in (i-ne : vosnobilesnosaulemignobiles.'
Dilfer.Aiiibrnsitisin p al. cxvlitserm.8, 7, l. II,legens; usquead
littnclioramet esurtmns,et silimus,rl itittiisiimns,el
colapliisv.ti.n/aintci,ei
instubitessu-tniis.Ilahetcolaphisamurciiin antiq. Vnlg.apud
Sa-l.at. Ainbrosiaslciin h. 1.,quibnsciiiiiGnecusxti.uyt-i;
/.:')'/..' ItaAnibrosiusinpsal.>.xxvit, 10; cxvtn,I. mo!o
cit., t. II; lib. i de Orfic, 48, 244, t. III; el
lib.n,dePoenil.,1, 5, ejusd. vol.8Consonalversioanliq. apud Sabal.,
prrcer obte.cramuslocodeptecamut,necd ffertGra:rus. At Am-lnpsinsin
psal. cxviu, I. c, bnbet: Blasplicmamitt,el
obsecramus:lanquamlusltamentaliujttsmundifacitsumnsonmiumpurgammlausqneadliuc.9
.la h. I. ad verhnmreciiatS. Ambrosiiisin Lnc.vu, 148, t. II, el
bb. in de Spir. sauci., 17, 121, I.IV,prieter Uitcstloco esl
illi.10S. doctor. lib. de Parad., 15, 64 : Ftuctus, in-quit,
Spirilusestcaritat, gaudium,pax, pitienlia,be-D
nignilat,modestia,conlincnlia, ditectin. Iloc in locoRom.edit.
castitasprodilecliolegit.Lib.veroileNonet Arca,29. 108, sic:
Fruclusautentspir.ltis.carilas,gaudium,pax, ptiiienlia,bonilas.At
in psal. xxxvi,12, t. II: Fruclus autemspititusestcarilas,g
udiitm,pax, palientia,benignvat,bonilas, fnles,
modestia,contineniia.Dcmumlib. de Spir. snncl. 6, 69, ulin lib. de
Noemp. rit. praeieri|unmquodtax criiiiolocopouit,qtiaminmenvoccui
post gaudiumscribitineod. bbro xn,126, t. IV.11Conf.epist. 71,1.
III, in qna hujitsceapnstnlicaeepistobusmnmamAmbrositisa
lrcn;eorogntuscxpo-nit. col. 1186et sep|.14Siinilier Ambrnsus,
omissisin fineind.e t.dem.plionis,babetlib IIIde Spir. Sancl., 8,
48, t. IV.
-
113 SERMONESTRES EX COD.SESSORIANO.— SERMOIII. 134
upcribuscarnis, quae inter cetera latenlia ' liaecsunl:
IX. ei,in quosignaliestis in die re-deinptionis(Ephet.iv,50).
>Diesredempiionisest,in quosalutans indulgentiaedono redempli, a
mor-lis scntentiaIiberauiur;inqunueteremhominemcumactibusrius
exponimus,el induimusnoiium,qui se-cundtimDeum creatus est in
operibus bonis*. Eocnimdieel s.tnctoSpiriiuicotisignamiir7, cum
sa-
A cramenlisomnibusconstimmamtir".dicertteEuange-lista:
Columbaiiinoeenliasimplex10uelsimplicitateimiocens,nonciamoreuiolenla,noufuroresaeua^.iionmoribiisiraciinda^nonamaritudi-nefellisinfesta13:et
ideoendeinSpiritu,quiinmodumcius
descendii,accepiosubiunxitAposlolus,utdice-ret.
-
155 S. AMRROSIMEDIOLANENSISEPISCOPl 1',«eorumuua fellis, el
botrusamariludin.sipsorum'.lra dracbonum» uinuin eoruin, et furor
aspiduminsanabilis*. (Dettt. xxxn, 31, 52, 55). Ei David:
-
B7 SERMONESTRES EX COD.SESSORIANO.--SERMOIII. * 158
34),» Frequenter Libanummontem et
caedrorumeiuscacttminaregnomundanoconparateiusqueprin-cipibussermo
diuinus*; quod regnum eiusque mi-nislrosDominusChristussua
passionedeiecitet pres-sit. Et nenos
tractorumdiuersitasperturbaret, ipsiusDominiChristipersonam,qui
baec omnia essetcon-summaturus,deSignansidem propheta
subiunxit,utdiceret: « Exiet uirga de radice lesse, et flosde
ra-dice eius*ascendet' (Jbid. xi, 1). >Radix utiqueDauid'
significauitpersonam,ex cuiussemine Chri-stus est natus in carne,
qui ex patris sui Iesselura-bis erumpens usque ad
floremDominicaenatiuitatiscarnalis porrexit originem.Denique sic
adiecit,utdiceret: 1S>(hocest sacerdos,uel aetatis
paruitateinnocush, ticlinnocentiaepuritatesubnixusgubernabiteos).Et
bos,
B et ursus simulpascentur" (et natioeorum una eril),ctleo, etbos
manducabuntpateas " (id est aridasescas) (Ibid., 6, 7). > Ac ne
mea interpreia-tio *praesumpta uel temeraria a sollicitis
audito-ribus " iudicelur, apostoliPauli disputationem meis
a Ita codex, bonaet velusla scriptura, ut supra ,p. 17, n.
a(Col.,m,n. ").b Irycod.terra.c Cod., uerba,
mendosetamen.Cod.,q«od.Videannot.p.23,n. b (Col.132,n.b).* Recolede
parenthesi,qusesuperius diximusn.a(Cot. 115, n. «) et alibi.f
Hellenismus,quo etiam, ut infra vides n. 41(Huj. pag.nol.8),
Ambrosiusutitur, dumb. I. allegatlib. de Tobiaix, 33, et lib. de
Fuga saee.iv, 24.
versiculosx, 33, 34, mancos proferat Sa"batier,qui Iin
expiscandisa Patrum
scriptisantiquaebibticaever-sionisfragmenlisdiligemissimusfuii,
inde huncser-inohemid temporisadhuc in
membranisdelitescereprobeexploratumhabeo.Quodsanepraejtidiciumcu-mtilatillud
lsaiaexi, 5, infra legendum,quod Saba-tieriicuraseffugitomnino.*
Haecquoquemonet Ambrosiusinpsal. xxxvi,77et 80, t. II, et in lib.
de Myster., 7, 39, ac in epist.70, 7, t. III.' Ita Ambrosius,uno
excepto de pro ex ante ra-dice,lib. de Benedict. pairiarch., 4, 19,
t. 1, et inLuc. li, 24, et in, 8, t. II. Habet a loco ex lib.
delnst. Virg., 9, 59, t. III. At ex ul in cod. reiinet lib.II de
Spirii. Sanct., 5, 38, t. IV. Consuleetiam, sivacai, lib. de
Apolog.alt. David.,8 43, i. I.3 ln Ambrosianisscriptis
frequentataest haecelo-cutio. Illam quidemin modbcitatis omnibus
ferclocisreperies, et alibi passim.Necquisquamsit, quiAmbrosiumsibi
dissenlire putet eo quod ibi legat:BadixuliquefamiliaIudaeorum,et
bic : fiadia;uliqtte'David; nam exploratum est S. doctorem
utraqueeloculionead Davidemrespexisse.Liquet,inquitAm-brqsiusin
Apolog.alt. Djvid, 7, 58, I. I, per Davidinlelligiprophetam,per
prophetampopulumpropheti-cum, scilicet Judaeorum.In lib. de Spir.
Sanct., 1.sup.cil., Badix,ait, Iessepatriarchaefamiliaeludaeo-rum;
utiqneDavid.Conf. cit. Apolog.4,27, in Luc.iii, 8, l. II, atque
lib. v de Fide,8,105, t. III.4 Ambrosiusin Luc.m, 8 : Et
requiescetsupereumspirilusDomini;Spiritussapientiaeet
intetlectus.Grae-cusvero locoDominicumAmbrosionostro ®soule-git:
cui concinuntLactanlius lib. iv Inst., 15, col.577; IrenaetisJib.m,
c. 9, col. 184, et 17, col. 208;et Tertull.lib. adv. Jud., 9, col.
143. Reliquumhu-jus versiculiad verbum Ambrosiusrecitat in
psal.«xviiiserm. 5, 38; lib. de Myster.,7, 42, el alibi.' In cil.
omnibusloc. Ambrosius,cauerisomissis,
s lta codex sine /i, eum paulo supra illam reti-nuisse vidimus.
Non lamen aspiratam addendamcensui, quia hujusmodilectioni veterum
codd. au-ctoritas non repugnat.u Ita codexcum uno u; qttod,
quanquamvideaturlibrarii mendum,attamenrctinendura
putavispecta-bili veterumcotld.atictoritatemotus, qui
frequcttterubi duo uu sirauldoncurrunt,alterum omitiuul.I Codex
constanter cum diphthongo, quam
ex-pungerecensui.Recoledictap.8,n.6.(Co/.118,n.e).
C legit: spirilus sancli limoris, qtiaeverba S. docior.superiori
versiculoconjtmgerevidetur.* LXXlegisse,secundumsermonemarguel,
monetHieronym.in h. 1.col. 100.7 Favet
AmbrosiaiiaeIectioniIrenaeuslib. m, c. 9,col. 185,quocumHieronym.in
h. 1., et Graecuslex-tus.8 Graecuslexlus, et Patres qui h.
1.allegant inilioprincepsleguntpro principalus.ln line vero
Augusli-nus quaest.72 in Levit., t. III, p. 1, col. 521, missusest
foras. Auct. lib. de Promiss.c. 2 col. 190, missusest
deorsum.Sanctusvero Hieronym.cum GraecoetVulg.,ejkietur
foras.UnuscodexCantabr.apudSab.nobiscumhabet, mittetur[oris.9
Ambrosiusnon semper iisdemverbis hoc uliltir.
testimonio.Siquideralib. u de Abrah., 9, 62 ; lib .deIsaac, 6, 55;
lib. de Jacob., 5, 24, t. 1; et lib. deYirginit. 17, 108, t. III.
Venithujusmundiprinceps,et in me invenietnihil.Lib. deTobia,9,
35,1.1: Ecce_ venithujus mundiprinceps,el in mesuumnoninvenit"
niliil. At lib. de Fuga saeculi,4, 23, t. I, et in psal.cxvin serm.
8, 6, et in Lue. iv, 29 : Venitenimptin-cepsmundihujus,etin
meinvenitnihil; lib. i deOfiic,49, 249 : VenietItujusmundi
ptinceps,et in meinvc-nietnihil. Demumad verbumul in cod., non
inveniettn menihil,legit lib. de Fuga saec, 1.c, n. 24..- '"Locutio
familiarisAmbrosio.Conferpsal. cxvmserm. 15, t. II, et ibi
Maurinorumnotam, nec nonJib. i de Spir. Sanct., 9, 108,t.
IV.IIHocversiculoaugeiurbiblicaSabatieriicolleetio.Recolediclan. 1,
p. 27/Co/.136, n. ").11Lib. I de Pcenii.,13, 67, t. III, presseb.
I. sicrecilat: Tunclupi et agnisimulpascentut.13In Graecoad
verbum.11Ambrosius1.c. de Pcenit.habet: leoet
bospa>leammanducabunt.18HicAmbrosiiiuoremadverle,qui
nunquamsuosauditores blandiriconsuevit
PATROt. XVIII. g
-
159 S. AMBROSIHEDIOLAN.EPiSC. SF.RM.TRES EX COD.SfggQWANO.-SERMO
III. 140intcrpreiationibusinterseram', dicenlis : Veteris » actibus
spoliatos conuersa-tionc noui hominis, qui Chrislus,esl, uestit;
necpassusest relinquere exutos, sed
tegmipelioqeslaebconuersationis,et bonorum operaec
claritatecon-lexit. < Induite tios, inquit, sicut elecli Deiet
sai\cliuiscera misericordiae, benignitatem,
humilitatem,patientiam,modesiiam",
stifferenleiinnicem,etdo-nantesuobismelipsis,si quis
aduersnmaliquetfllia-bel querellam4, sicut et Dominusdonauit
irabis,ita ;et uos facite• (Ibid., 12,13). >
XI. Deodonanteremissasunt nobis,omqla; per-manebimus indemnessi
et nos fralrum renaitlamus
A offeosft?: gi c^ritstti»uinculi»
inseparabilinexuiun-gamu,r(JMtl,, 14 seq.) : gj paels
rounere,aljernoamore laetemur8: ai diuinis nos
aedificemuselo-quiis; si psalmis ad. caelestia prouocem,u,s: si
adgupernacanticisinuitemug": si omniaquae facimttsopere, quae
serqione loquimjir, quae cogitationecompleclimur,in De>timore
perficirriui;grafias re-fereptesPalri peijFilium, laudantesDeuiii
in,Cb.ci-sto, et C(iris|umepraefereines.Uip.eo,ut
ca,ele-tescaelestibuscqnnarati, spiritates spiriui.libussiniile-mns
r. Quodppusali\itnullumest, nist Dci
gloriamdipinauoceconlaudcnt,dicentelobapne,l0: «VidietanJiui
uocemmultorimiin circuitqtbrflni,et anima-liuiii,et seniorum: et
erat numeri(Sdecies cenienan\illiumu, dicentesuoce
magna,:Dignus.est Agnns,
U qui occi.susest, acciperepol.esta,tem,ei uTintem,etdiu tias,
et pati^ntiam,el hon,Qrem,ct (9,rti^u(ii,p,ei;n,et,gloriam,et
benedictionem". Et omnenftcreatm;aui,quaeest in caelo, et super
terram»et rnare, et, quae
a Subintelligehominis.b Cod.,honestesine
diphlhongo,quamhujusvocissccundus casusreclamat.c Cod., opete.
Diphthcngumaddidi, et operaescripsi,ne
nimiscodicislectionemsollicitarem;namoperummiliilegendumesse
yidebatur.d Cod.quaerellamcumdiphlbongo,quamcodicumauctoritate et
grammalicorumpraeceptoexpungen-dam censui; sed litteram/
geminatamretinui. Porrohujusmodi lectio haud infrcquens est in
antiquiscodd. El qutdem ad Cicerbnemde Hepub."n, 25,p. 194, sic de
bujus vocis orthpgraphiact. Maiusnotabaf : Querella'cum duplici II
constanterpropescribiturin antiquisseucodkibusteu
eliamlapidibus.Attamengeminatitn hoc voeabvtlo1 velantCaperet
1 Frequenterinsuis srriptis, prscserlimin>psa>lmis(suam
sententiam apostolicisverbis explanat atqueconfirraatS. doctor.' In
Apol. alt. Davidlegitur, 9, 46, t. I:
Exspo-liantesvosveteremhominemcumaclibusejus, et simi-Iiter in
psal. cxviu serm. 3, 22, uno exceptoin fineejuspro snis. Ser.
vero10,17,1. c, omittitMJ,quamvocemrelinet in Luc. 4, 58,
quamrursus I. c. dcpo-nil. 8, 44, scribens: Ut
exspotiantesveteremhominemeumactibussuis,ciijusrpodilectinni,
demplout, con-sonat lib. iti de Fide ; at lib. v, c. 16, 176:
Exspo-liantesnosveteretiihominemcumaclibussuis.' Ila Ambrositish.
I. afTcrtin Apolog.alt. David.1. sup. cit., et iu psal. cxviu serm.
3,1. c.; at infraserm. 10 ejusd. psalmiI. c. habct : et
induimusno-vum,qui renovaiutin agniiionem,etc. SimiliterItb. vde
Fide, L.e.; Si tamen inttio legas
induamusiocoiitduimus.Inlib".autem nt de Fide : el
induentesno-vumsecundumimagihem,e:c. In Lue. IV,i. c,
induitenovum,qtti secundumChristumcteatusest,ct vm, 1.c,
indulinotiumduntaxatscribii. '*•Omissiscircumcisioel
praeputium,quachic cumGraecoAmbrosiusretinet, caetera ila in lib. v
deFide, 14, 177,ad verbum refert. Consuleetiam inpsal. cxvitt serm.
10, 17, in Luc. 1, 5, et 2, 47, etin epist. 62, 85-." In Graecout
in Vulg., post sancli addilur y.aiijyowrnftivoi.' ItidemS.
Augustinustract.58 in Joan., col.662,t. III,
praeteradversuslocoadversum.1 Haudabsimiliasunt quaelegunturih
psal. xxxvn,45, t. II, et in epist.61, 9, t. III,quo in locoen
ejusverba : Caveamusergo ne nobithoc accidal, ul
nonremittendoqwenobisdebentut,incipiamuietilla sol-vere, qum
remissasunt nobis... Dimittamm ergopauca,quibut piura donata tunt,
et inteltigamuito
Scaurut, pp. 2241, 2249, quotumgtammaticotuniptwceptumptm tol
conltatiisexemplisvixaudiendumvidelut; cum ptmsettimPapitianus,p.
2290, paulorecentioremconsuetudinemscriben,diid vocabulumperduas I
lestelur. Sctiptutam qtierelta retine! linguaHispanka,ttl
aliasbenemullas vetustwLatintlalisre-liquias.* Cod. ilerum, in
Christo,quac tectiosenlenfiamiraprobabilemfaceret,aut
saltemobscuram; ideoquclocus aliquacorruplelalaborarcvidelur:
forta.sseadei, quaemoxscripserai,respexitlibrarius,el inCliri-sto
itcriimposuitpro Chtisttim,ut miiii scribere nta-cuit, et
sen-usposmlai.f Vide quae jam ad hoc verbum notavi p. 18,n. c
(Co/.4-y«. c).
fj nosDeoacceptiotesfore,quo etiam plura
donamus;'quiahocgralioresDeosumus,qiionobisplura
dimissasunt.Videsisepist. 63, 83.9 Conf.in psal. cxvinserm. 21, 17,
t. II.9 Frequenler in stiis conctombusad
psalmosca-nendossuamplebeminvilalAmbrosius.ulpraescrtimlegerecst
lib.v Hexaein.,12, 56, t. i, et ih praef.inpsal. i, 9, l. II, quo
in loco piumin nniimfideliumpsalmoscancndimorem, pignuspacis et
concordim,atquemagnumplane unitalisvinculumesse dicii.
ldidipsnmrepeiii in psal. XLIII,25, et cxyiu serm. 7,25, atque
alibi passim.C;cterumhic ad itla.aposto-lica verbaad Colos.ni,
14,15,16, 1T,respicerevi-detur Ambrpsius.10Ambrosiusin psal. i, 54;
XL,26; lib. de Virgi-nit. 14, 86, et de Iticarnat. 10,114,
atquealibiApo-calypsimS. JoanniEvangeltslaetuelur.
Efsdemrocisquodammodohic modo videluraccedere.Necpror-sus est
aitendendusM. DionysiusAtex.episcopus,
nqui Joanni presbyterodistincto ab EvangeftstaApo-w
calypsimtribuit, nam eum satis refhtavrtMilliusinprolegom.in hunc
librum.ad quemerudrloslictoresamando.Conf.EusebiumHist. ecci. lih.
vn, cap.23,p. 309 et seqq., edit. Valesii, Aug. Taurin. 1746,vol.
I, et pag. 749 cjusd. volum.,interannotationesvariorum.11Htiic
leetionifavet Graecustextus, et illiconci-nit Cassiodoriusin psal.
i, col. 14, additouno verbomagnampost vocem." Ambrosianascripta el
hoc biblco lesiimoniocarent. Patres vero qui illudallegant, nunquun
iis-demverbis referunt; sed saepeimniutatis,inscrtisetiamaliis, vel
ejectis,ac turbatorerumordine.Sibinec
concinuntdiversaeanliquaeversiones: nec Vul-gata nostra
cumGrxcoeoncordat.
-
Ul Q. A. STMMACHIIS.PROLRGOMENA, Ufin eis sunl omnia• (Apoc.v,
11-13). > Et iterum Anionet: diolaniepiscopum,qui Symmachiopus
eleganter
i Btierefcllit. Neccausnsua modoexciditSym-
B maclms,sed et paulopost tanquam reus «ajestatis1,vili
rhcdaeimposilusceniesimum.aburbe lapidemincxsiliummissus cst,
rnoxlicela Tbeodosioin gra-tiamreceptus. Exstat
haecSymrnacbiBelatio tuminterAmbrosiiopera, tuminter
Syuiraachiepistolas,quaecumFr. Jureti et Joan. Lectii nolis
prodieruntGenevae,1598,in,-8",addilisqnedecemmiscellaneo-rum
libris, Paris. WQA,io-4°, cum notis Paraei,Neap.Nemet.,t628,
rn-&°.
VITA SYMMACHI EX. ANTIQDISSIMA EDITIONE.Q. AurcliusSymmachus,vir
consularis, iisdem
fere-temporibusvixit,quibusdivi docloresHierony-HIUSet
AmbrosioS',Ausonius,Prudcntiuset Claudia-nus
poctas.EjusconsuiatumeollegamqueT.cianumrefert Prosperdc
Temporibu»inaHmuinDomini394,EUJIfuitannus
imperatorisValentinianiJunioris ex-tremtis: ad quem sane habetur
epistola Syinmacliiproprio*tiiulo inseripta, cum
atioquidesidereiucidgenusparergi.Necigivor.mtiirejus.adAusniuujiiepi-stolae:
quemnemonescit iisdcmlemporibusvixissepriminominisvirum. £t hic est
Symmachus,quicausam gentiliumdeorutn oratioue
luciileniissiraadcfendit apud divosTlieodosiuin
imperatorem>etArcadium,lionoriumqueCxsares. Contraquemple-rique
alii, ncrvosius laiiien scripserc sanctqsAm-brosiuset Aurclius
Prudentius libris duobus: hicversuhexametro,prosa alius. Est
videreex illa.ipsaoralione, quauta ille, quamqueexquisita
fueritdi-cendi fucultate: tanla nempe, ul honioexquisilissi-
. mi judicii AngelusPolilianus eum, ncc immerito,in
veternmoratorumAlboreluterit. Licetquoqucexhoc
epistolarumfamiliariumIibellonoiuiibilcogno-scere : qui cum vulgo
in auctoremBocliisoceruratransferretur, esfcenlquehiijus erroris
asiertorei
nonnujli, qui se omrrior»historiannn conseiostpt#<fessi,
ignavissimovaframentonon in aulas modo,sed in
ipsos,etiamanimosprincipales(lieutemporaf)sur.repserunt;nonferendamexistimaviprocacemil-lor,uraignoraiitiam:sed
liberali judicio prolenr pa-renti suamrestituens,osteodiquamvana
sit eornmconunentatio, qui historiamafbitratii suocommiiti-scuntur
: et.(qpodneDeusquidempossii)in praeler-ituin,disponunt,vel
r.efraganletemporumflde; ut
inltocquoquelocoviderelicet.NequeenimSymmacbusille
Boetiisncer(quianno Doinini52t, a Tlieodoricooccitus esl) ullam
Valenlinianoepistolara, nisiveliii cunisscrjpsissepotuit: vel (si
Palingenesiamcon-cedimns)ex campoElysio priusquamdenuo nasce-retnr.
Sed quo milii circulatoresislos?cujus hocin-siilutnm
impraesenliarumfuerat, epislolasSymma-chicommendareantiquilatiset
litteratwaj Cttlliorisamatoribus: quas etsi non tam
emeudataslegerinl,quamille scripsit elegantes, scio tamen bis
gratiashabebunt,qui eas iia prodiremaluerintquampror-sus inlerire.
Nequeenimtanlumdepravaloribusces-sit ut non bona pars integra
resliterit , quae nasu-tiseliaralecloribusfacturasit stomachum.
